Gebouwencomplex van de Openbare Reinigingsdienst of Mestpacht, ingeplant tussen Sint-Andriesplaats en Prekersstraat, dat oorspronkelijk hoofdzakelijk uit hangars en paardenstallen bestond, en in meerdere fasen tot stand kwam in opdracht van de Stad Antwerpen.

Historiek en context

De eerst gekende fase betreft de bouw van een afsluitmuur met inrijpoort en een houten hangar aan de Sint-Andriesplaats, naar een ontwerp door stadbouwmeester Pieter Dens uit 1875, uitgevoerd door aannemer Jean Van Lieshout. Een belangrijke uitbreiding volgt naar een ontwerp door stadsingenieur Gustave Royers uit 1884, met de bouw van een pakhuis en een grote paardenstal aansluitend bij een bestaande stal in de Prekersstraat, een stal voor zieke paarden en een bakstenen loods voor stoomtuigen op de binnenplaats, een grote houten hangar met bakstenen kopgevel rechts van de verplaatste inrijpoort zijde Sint-Andriesplaats, en een polygonaal bakstenen kantoortje links daarvan. De bouw begroot op acht maanden, werd bij openbare aanbesteding in juni 1884 voor een bedrag van 75.984 Belgische frank toegewezen aan de aannemers Floribert Voussure en Charles Brüls. In 1889 tekende Royers het ontwerp voor een houten hangar met bakstenen kopgevel links van de inrijpoort zijde Sint-Andriesplaats, en drie parallelle ijzeren hangars achteraan op de binnenplaats, met een bakstenen gevelfront zijde Prekersstraat. De bouw begroot op zeven maanden, werd bij openbare aanbesteding in augustus 1889 voor een bedrag van 42.200 Belgische frank toegewezen aan de aannemer Fréderic Masson. Uit eind 1893 dateert het ontwerp van Royers voor de uitbreiding van de paardenstal in de Prekersstraat met vier traveeën, uitgevoerd door de aannemer Adolf Laurent Van Peeterssen in 1894.

Van deze gebouwen zijn bewaard: de stal voor zieke paarden, de loods voor stoomtuigen en de grote hangar uit 1884, en een deel van één van de drie parallelle hangars uit 1889. Deze laatste bestonden uit metalen Polonceau-spanten rustend op een ijzeren liggerconstructie van hetzelfde type als de afdaken aan de Scheldekaaien, eveneens met een geajoureerd timpaan zijde binnenplaats, en drie gekoppelde, gedrukte tuitgevels in baksteenbouw zijde Prekersstraat. Zij werden omstreeks 1990 gesloopt voor de bouw van een sociaal woonblok, met behoud van het vooruitspringende gedeelte van de westelijke hangar. De grote paardenstal met magazijn uit 1884, waarvan de precieze inplanting niet kon worden achterhaald, verdween vermoedelijk al omstreeks 1975 bij de bouw van het sociaal wooncomplex tussen Kloosterstraat en Prekersstraat.

Architectuur

De inrijpoort uit 1875, verplaatst in 1884, bestaat uit twee vierkante pijlers uit witte natuursteen, bekroond door een lijstkapiteel en pijnappel, waartussen ijzeren hekken. De flankerende, door lisenen geritmeerde kopgevels uit bak- en natuursteen van de hangars, zijn sterk verbouwd. Van deze laatste rest de geknikte houten hangar uit 1884 aan de westzijde van de binnenplaats, waartegen het restant van de ijzeren hangar uit 1889 aanleunt.

Parallel met deze laatste is de stal voor zieke paarden ingeplant, een langgerekte constructie van vijftien traveeën en één bouwlaag onder een zadeldak (loodrecht op de Sint-Andriesplaats). Eenvoudige lijstgevel in baksteenbouw met een plint uit blauwe hardsteen, sluitstenen en hoekblokken uit witte natuursteen. Oorspronkelijk repetitieve opstand per drie traveeën gebundeld door rechthoekige spaarvelden en lisenen, met telkens en staldeur tussen twee hooggeplaatste vensters, en twee laadluiken in de dakpartij.

De loods voor stoomtuigen achteraan aan de oostzijde van de binnenplaats, vormt een constructie van één bij vier traveeën, één bouwlaag hoog onder een zadeldak (nok parallel aan de Sint-Andriesplaats). Het gebouw leunt aan tegen de vroegere turnzaal van de lagere Jongensschool 3 in de Pachtstraat uit 1879. Baksteenbouw met plint uit blauwe hardsteen, sluitstenen en waterlijsten uit witte natuursteen. Verbouwde voorgevel, oorspronkelijk een gedrukte puntgevel met steekboogpoort en kepervormig spaarveld. Bewaarde zijgevel met omlijste steekboogvensters en rechthoekige spaarvelden.

Reinigingsdienst (bezit tevens gevel aan Prekersstraat). In interieur: hangars, deels onder houten spanten (rustend op natuurstenen consoles in bakstenen muren; deels onder metalen Polonceau-spanten, rustend op ijzeren ligger-constructie van hetzelfde type als gebruikt bij de afdaken aan de Scheldekaaien.