Historiek en context

Monumentaal kantoorgebouw in beaux-artsstijl op de hoek van Sint-Katelijnevest en Israelietenstraat, naar een ontwerp door de architect Joseph Hertogs uit 1925. De kern wordt gevormd door het bankgebouw van de Banque Centrale Anversoise (vijf rechter traveeën), dat Hertogs in 1890 ontwierp, en in het nieuwbouwcomplex werd geïncorporeerd. Op het aanpalende perceel hoek Meir kwam vervolgens een tweede kantoorgebouw tot stand naar een ontwerp door Hertogs en zijn toenmalige partner Gerard De Ridder uit 1928-1929. Het kantoorcomplex werd omstreeks 2005 omgevormd tot wooncomplex, met een nieuwbouwflat aan de Meir.

De Banque Centrale Anversoise werd in 1871 opgericht door een groep handelaars en reders uit de Duitse kolonie van Antwerpen, en verwierf in 1872 het pand in de Sint-Katelijnevest, dat in 1890 plaats maakte voor het nieuwe bankgebouw van Joseph Hertogs. Deze ontwierp ook de neogotische annex in de Twaalfmaandenstraat, die in 1898 en 1904 in twee fasen werd heropgebouwd. De Banque Centrale Anversoise liet al kort daarna een tweede monumentaal bankgebouw optrekken in de Lange Gasthuisstraat, waarvoor Hertogs samen met de architect Max Winders in 1912 het ontwerp leverden. Het eerste bankgebouw tussen Sint-Katelijnevest en Twaalfmaandenstraat werd in 1916 verkocht aan de Agence Maritime Walford.

De Agence Maritime Walford ontstond in 1902 uit de rederij en scheepsmakelarij Walford & C°, in 1869 opgericht door Georges-Paget Walton (Londen, 1847-Londen, 1936), die zich in 1867 te Antwerpen gevestigd had. Alexis Van Opstal (Antwerpen, 1874-Sint-Genesius-Rode 1936), sinds 1910 bedrijfsleider van de Agence Maritime Walford, vormde het bedrijf in 1919 om tot de Agence Maritime Internationale. Deze vertegenwoordigde de koloniale rederij Compagnie belge maritime du Congo, die in 1930 met de rederij Lloyd royal belge zou fusioneren tot de Compagnie Maritime Belge.

Architectuur

Met een gevelbreedte van dertien bij elf traveeën, omvat het imposante kantoorgebouw vier bouwlagen onder een plat dak; de terugwijkende dakverdieping dateert van de renovatie tot wooncomplex. Het monumentale gevelfront heeft een parement uit witte natuursteen op een geboste pui en plint uit blauwe hardsteen. De vijf rechter traveeën vormen het geïncorporeerde restant van het bankgebouw uit 1890, dat oorspronkelijk drie bouwlagen en zeven traveeën telde. Volkomen symmetrisch van opzet en rijker geornamenteerd, werd de opstand van dit laatste gemarkeerd door twee hoekrisalieten met een rondboogportaal en balkon. Bij de uitbreiding in 1925 bouwde Hertogs voort op zijn eerdere ontwerp, met behoud van de ordonnantie van de pui. De bovenbouw werd herleid tot een strakke, meer uitgepuurde vormgeving, en verhoogd met een attiekverdieping en -balustrade.

Axiaal-symmetrisch van opzet, beantwoordt de opstand aan een klassieke driedeling, opgebouwd uit de pui, de twee hoofdverdiepingen in kolossale orde en de attiekverdieping. De compositie legt de klemtoon op het drie traveeën brede middenrisaliet met het nieuwe hoofdportaal, en de zijrisalieten in de uiterste traveeën. Deze onderscheiden zich door balkons met balustrade op uitgelengde, in het middenrisaliet gekoppelde voluutconsoles, en een respectievelijk gebogen en driehoekige frontonbekroning. Zwaar gebost, met een hoge geprofileerde plint en puilijst, wordt de pui in het middenrisaliet geopend door de drie brede rondboogpoorten met geprofileerde omlijsting en cartouchesleutel, en in de overige traveeënde door getraliede rondboogvensters met voluutsleutel en lekdrempel op consoles; opschriften "AGENCE MARITIME INTERNATIONALE" op beide gevelflanken. De bovenbouw is opgebouwd uit registers van rechthoekige vensters gevat in vlakke, oplopende omlijstingen achtereenvolgens met een lekdrempel op voluutconsoles en een paneel op de borstwering. Ionische pilasters accentueren het middenrisaliet, waarvan het door een attiek bekroonde fronton de gekroonde wapens van België en Antwerpen draagt, in een rankwerkdecor met rozet en banderol waarop de initialen A.M.I. van de Agence Maritime Internationale. De kroonlijst met klossen en tandlijst markeert de attiekverdieping, geopend door vlak omlijste rechthoekige vensters, en bekroond door een balustrade met postamenten. Markante smeedijzeren poorten, volgens het merkplaatje vervaardigd door Atelier de Contructions Pierre Meeuws uit Antwerpen, en venstertralies met waaier; keldertralies. De zijgevel volgt hetzelfde ordonnantieschema, afgezien van de risalieten.

Volgens de bouwplannen werd de begane grond ingenomen door de centrale, door kantoorsuites geflankeerde vestibule en de langgerekte hal over de volledige breedte van het gebouw, met aan beide uiteinden trappenhuizen en liften. Hierbij sloot de dubbel hoge lokettenhal aan, over twee niveaus omringd door pijler- of zuilengalerijen en bediendenkantoren, die achteraan aansloot op de neogotische annex van de Banque Centrale Anversoise in de Twaalfmaandenstraat. Het souterrain herbergde de kofferzaal en brandkasten, archiefruimten, gescheiden sanitair, kleedkamers en fietsenstallingen voor mannelijke en vrouwelijke personeelsleden. Ontsloten door de langgerekte hal omvatte de eerste verdieping vermoedelijk de directiekantoren en raadzaal, de tweede en derde verdieping kantoorsuites, en personeelsrefters voor mannen en vrouwen met keuken.

Kantoorgebouw van de "Agence Maritime Internationale". Hoekhuis van dertien traveeën en drie bouwlagen met natuurstenen lijstgevel in een eclectische stijl met barok-reminiscenties, daterend uit het eerste kwart van de 19de eeuw. Geaccentueerd zij- en middenrisaliet met respectievelijk driehoekig en gebogen fronton. Markante balkons op consoles op de tweede bouwlaag. Middenrisaliet op de begane grond met drie rondboogdeuren met getraliede bovenlichten; op de bovenverdieping vlakke Ionische pilasters tussen de vensters. In de zijtravee: met schijnvoegen belijnde begane grond en verdiepingen met rechthoekige vensters op lekdrempels. Aan de zijgevel een gelijkende ordonnantie.