Historiek en context

Bankgebouw in neoclassicistische stijl op de hoek van Kammenstraat en Sleutelstraat, gebouwd in opdracht van de graven Le Grelle naar een ontwerp door de architect Heliodore Leclef uit 1873. Oorspronkelijk tien traveeën breed, kreeg het afgeschuinde hoekpand een uitbreiding met de drie rechter traveeën naar een ontwerp door de architect Nestor Gérard uit 1912, uitgevoerd door het aannemersbedrijf Victor Merckx-Verellen in 1913. Het 18de-eeuwse Mariabeeld van het buurtgenootschap Onze-Lieve-Vrouw Lichtmis, werd in 1922 tegen de zijgevel aangebracht.

De privé-bank Banque Joseph-J. Le Grelle, werd in 1792 opgericht Joseph-Jean Le Grelle (1764-1822), en in 1962 overgenomen door de Banque d’Anvers. Zijn oudste zoon graaf Gérard Joseph Antoine Le Grelle (Antwerpen, 1793-Antwerpen, 1871), was lid van het Nationaal Congres en burgemeester van Antwerpen van 1831 tot 1848. Diens zonen zijn vermoedelijk te identificeren als als bouwheren van het bankgebouw in de Kammenstraat, in het bouwdossier vermeld als de gebroeders Le Grelle. Ten tijde van de uitbreiding in 1912, werd de bank geleid door een vennootschap bestaande uit de achterkleinzonen van de stichter, de graven en broers Albéric Le Grelle (Antwerpen, 1860-Antwerpen, 1934), Henry Le Grelle (Antwerpen, 1865-Antwerpen, 1934) en Vincent-de-Paul Le Grelle (Antwerpen, 1870-Wilrijk, 1967) en hun neef graaf Emile Le Grelle (Antwerpen, 1852-Kapellen, 1935).

Het bankgebouw is representatief voor het late, klassiek geïnspireerde oeuvre van Heliodore Leclef, die een succesvolle loopbaan ontplooide in dienst van de hogere burgerij. Tot zijn gekende realisaties in Antwerpen, opklimmend tot het midden van de 19de eeuw, behoren tal van winkel-, burger- en herenhuizen in neoclassicistische stijl, met invloed van achtereenvolgens de Louis-Philippe- en de second-empirestijl tijdens de jaren 1850 en 1860. Het belangrijkste ontwerp uit zijn late carrière is het Onze-Lieve-Vrouwecollege van de paters jezuïeten op de Frankrijklei, daterend uit 1871. In deze periode bouwde hij meerdere statige hotels op de Leien en rond het Stadspark, alleen of in samenwerking met zijn zoon Edmond Leclef, die mee het beeld van deze belangrijke 19de-eeuwse stadsuitbreiding bepalen. Nestor Gérard, in Antwerpen vermoedelijk actief van eind jaren 1880 tot omstreeks 1920, beoefende in zijn architectuur tijdens het decennium vóór de Eerste Wereldoorlog de geldende, veeleer conventionele stijlstromingen. In opdracht van Albéric en Henry Le Grelle bracht hij in 1913-1914 een geheel van heren- en burgerhuizen tot stand in de Lange Lozanastraat.

Architectuur

Bankgebouw

Bankgebouw met een gevelbreedte van in totaal dertien traveeën, met geknikt profiel en afgeschuinde hoek, omvat drie bouwlagen onder een afgesnuit zadel- en plat dak. In de bouwplannen uit 1873 telt het pand slechts twee bouwlagen en een mezzanine, maar het lijkt met drie volwaardige bouwlagen te zijn uitgevoerd. De bepleisterde en beschilderde lijstgevel met schijnvoegen op de begane grond, rust op een plint uit blauwe hardsteen. Geleed door de puilijst, beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van rechthoekige muuropeningen, op de begane grond in vlakke hardstenen omlijsting, de bovenvensters in geriemde stucomlijsting met oren. Een klassiek hoofdgestel met kroonlijst op klossen vormt de gevelbeëindiging. De ordonnantie van de pui, met het bankportaal in de derde travee, en getraliede vensters rustend op de hoge plint, is slechts intact in de eerste vijf traveeën; in de overige acht traveeën werden de vensters recent verlaagd tot winkelramen. Het naambord zijde Kammenstraat uit 1912-1913 is bewaard, evenwel zonder het oorspronkelijke opschrift “BANQUE JOSEPH-J. LE GRELLE”. Volgens de bouwplannen uit 1912 besloegen het inkomportaal en de lokettenzaal het grootste gedeelte van de begane grond, met een kofferzaal in de ondergrond. Op de eerste verdieping bevonden zich directie- en bediendekantoren, op de tweede verdieping archiefruimten en de conciërgewoning.

Madonna

Madonna van het buurtgenootschap Onze-Lieve-Vrouw Lichtmis, daterend uit de 18de eeuw, en toegeschreven aan de beeldhouwer Peeter Overlaet. Het beeld werd in 1814 opnieuw opgericht nabij de hoek van Sleutelstraat en Boeksteeg (huidige Nationalestraat), later verplaatst verderop in de Sleutelstraat, en in 1922 op zijn huidige locatie aangebracht. In 2005 ondergingen beeld en baldakijn een restauratie door Geneviève Hardy, en kreeg de lichtarm een nieuwe lantaarn. Gekroonde Onze-Lieve-Vrouw met kind op de linkerarm, staande op een maansikkel en slang, met een wereldbol gedragen door vier gevleugelde engelenhoofdjes als sokkel. Het eikenhouten beeld en de sokkel zijn wit geschilderd, opgehoogd met vergulde accenten. Het Jezuskind heeft een metalen kruisstaf in de hand die de slang doorboort; de zinnebeeldige duif met stralenkrans die de achtergrond vormde, is in de jaren 1960-1970 verwijderd. Het polygonale, gebombeerde baldakijn, binnen bordeauxrood, buiten blauw geschilderd, met vergulde lamberkijnen, kwispels en kruis, werd in 1883 aangebracht door de zinkbewerker Jean Hulsels, ter vervanging van een ouder exemplaar. Sierlijke smeedijzeren lichtarm met lantaarn.

Beeld van Onze-Lieve-Vrouw Lichtmis met kind op linkerarm, beiden met kroon. 18de eeuw? Wereldbolvormige sokkel met maansikkel en slang, versierd met engelenhoofdjes. Veelzijdige luifel, afgezet met lamberkijnen en kwispels.