Twee winkelhuizen in neoclassicistische stijl volgens de bouwaanvraag uit 1883 opgetrokken door Hubert Pierquin, de Parijse 'entrepreneur' verantwoordelijk voor de aanleg van de Nationalestraat. De panden vormen het restant van een groter vastgoedproject, dat oorspronkelijk uit vier rijwoningen van hetzelfde type met een afwijkend geveldecor, en het afgeschuinde, zeven traveeën brede hoekhuis van Steenhouwersvest en Drukkerijstraat bestond. De derde rijwoning Steenhouwersvest 42 is verhoogd en heeft een verbouwde pui, het hoekhuis Steenhouwersvest 40 en de vierde rijwoning Drukkerijstraat 9 zijn in 1965 gesloopt voor een nieuwbouwflat. De twee resterende winkelhuizen vormen een representatief voorbeeld van de eenheidsbebouwing naar Parijs voorbeeld, die Pierquin bij de verkaveling van de Nationalestraat voor ogen stond.
Hubert Pierquin verwierf in 1876 van de stad Antwerpen de concessie voor de aanleg en de verkaveling van de Nationalestraat en de Drukkerijstraat in het Sint-Andrieskwartier. Tussen 1879 en 1886 voerde hij in eigen beheer ook achttien bouwprojecten uit in de nieuw aangelegde straten, goed voor in totaal 68 winkelhuizen. Voor het eerste van deze reeks, ook het allereerste nieuwbouwproject in de Nationalestraat, deed Pierquin in 1879 eenmalig beroep op een lokale architect, Ferdinand Hompus. Uit geen van de bouwdossiers van de latere projecten, die uit de jaren 1881 tot 1886 dateren, valt de ontwerper af te leiden. Wellicht gaat het om Pierquin zelf, die behalve als aannemer mogelijk ook als architect actief was. Van de achttien bouwprojecten zijn er tien geheel of gedeeltelijk bewaard. Behalve de winkelhuizen door Hompus en de winkelhuizen in de Steenhouwersvest, betreft het Nationalestraat 15-25 en 55-59, Nationalestraat 74-80 en Frankenstraat 15-19 en 20-22, Nationalestraat 18-26, Nationalestraat 43-53, Sleutelstraat 2 en Sint-Antoniusstraat 1, Steenhouwersvest 65 en Kammenstraat 24. De overige acht bouwprojecten die zich op één na in het eerste straatgedeelte van de Nationalestraat bevonden, tussen de Groenplaats en de kruising van Lombardenvest, Kammenstraat en Steenhouwersvest, zijn volledig gesloopt. De panden beantwoorden aan een standaardprogramma met een winkel op de begane grond, en vermoedelijk huurkwartieren op de bovenverdiepingen, ontsloten door een zijdelings ingeplante inkom- en traphal.
Met een gevelbreedte van elk drie traveeën, omvatten de rijwoningen vier bouwlagen onder een zadeldak. De bepleisterde en beschilderde lijstgevels met schijnvoegen op de eerste verdieping en verder een bescheiden stucdecor, rustten oorspronkelijk beide op een klassieke winkelpui uit blauwe hardsteen. Enkel deze van nummer 46 is bewaard, met een vitrine tussen het zij- en privé-portaal, bewerkte posten en een entablement op klossen en consoles. Axiaal van opzet beantwoordt de bovenbouw van beide panden aan een regelmatig ordonnantieschema, horizontaal geleed door waterlijsten en kordonvormende lekdrempels, opgebouwd uit registers van rechthoekige vensters met gietijzeren parapetten, en afgewerkt door een klassiek hoofdgestel met houten kroon- en tandlijst. Nummer 44 onderscheidt zich door gesuperposeerde Dorische en Ionische pilasters als geleding van de eerste twee verdiepingen, een centraal balkon met gietijzeren borstwering boven de verbouwde pui, en consoles onder de kroonlijst. In nummer 46 accentueren een entablement en een balkon met consoles en gietijzeren borstwering de middenas op de tweede verdieping, en zijn de vensters gevat in geriemde omlijstingen.
Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Braeken J. 2018: Winkelhuizen in neoclassicistische stijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/281049 (geraadpleegd op ).
Breedhuis van drie traveeën en vier bouwlagen gebouwd in 1883. Bepleisterde en beschilderde lijstgevel geordonneerd met superpositie van pilasters en horizontaal gemarkeerd door kordons en doorgetrokken lekdrempels. Hoofdverdieping verlevendigd met schijnvoegen die uitstralen boven de vensters. Hogerop paneelwerk. Rechthoekige vensters. voorzien van smalle gietijzeren leuningen en balkon in de middentravee van de bel-etage. Klassieke gevelbekroning: brede houten kroonlijst met muizentand, gegroefde consoles, onderaan verbonden door een geleed kordon en fries met rozetten. Recente begane grond. Vormt een eenheid met aanpalende nummers 42 en 46. De nummers 42 en 46 zijn echter soberder van versiering en voorzien van een balkon op de derde verdieping; het nummer 46 met neoclassicistische houten winkelpui met uitstalraam tussen twee deuren, het nummer 42 met toegevoegde vijfde verdieping.
Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. & Manderyck M. 1979: Winkelhuizen in neoclassicistische stijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/6210 (geraadpleegd op ).