Historiek en context

Geheel van twee gekoppelde winkelhuizen in art-nouveaustijl, oorspronkelijk genaamd "Nationaal Huis", op de hoek van Nationalestraat en Theodoor Van Rijswijckplaats. Het werd gebouwd in opdracht van Jos. Geenen, naar een ontwerp door de architect Florent Verbraeken uit 1904 (gevelinscriptie). Dezelfde bouwheer liet op vraag van huurder Jos Wanten beide winkels in 1925 door de architect Albert Van Not samenvoegen tot één grote kledingzaak, met een extra winkelraam in de zijgevel. Een latere ingrijpende verbouwing betrof het toevoegen van de vijfde bouwlaag, het verbouwen van de winkel en de bovenverdiepingen tot appartementen met een nieuwe keuken, traphal en lift. Deze werken in opdracht van Celine Marchal, werden uitgevoerd naar een ontwerp door de architecten Jan Van den Bergh en Frans Van Gils uit 1958.

Florent Verbraeken, die als architect actief was vanaf begin jaren 1890, zette in 1912 een punt achter zijn korte maar bloeiende architectenpraktijk. Alleen al in Antwerpen realiseerde hij een kleine 200 burgerhuizen, met de grootste concentratie in de wijk Zuid. Daarnaast was Verbraeken, sinds 1899 de huisarchitect van de verzekeringsmaatschappij Antverpia, verantwoordelijk voor de uitbouw van de residentiële enclave Sint-Mariaburg op het grondgebied van Ekeren en Brasschaat. Waar zijn doorsnee architectuur zich conformeerde aan het conventionele neoclassicisme, paste de architect voor belangrijke gebouwen naar typologie de geldende neostijlen toe. Na 1900 waagde hij zich occasioneel aan de art nouveau, waarvan de winkelhuizen Geenen een representatief voorbeeld zijn, of het neorococo, omstreeks 1910 een populaire bouwstijl voor voorname burgerhuizen.

Architectuur

Het afgeronde hoekcomplex met een gevelbreedte van in totaal zes traveeën, omvatte oorspronkelijk vier bouwlagen onder een zadeldak, sinds 1956 vijf bouwlagen onder een plat dak. De lijstgevel heeft een parement uit roomkleurige Silezische brikken in kruisverband, met gebruik van blauwe hardsteen voor de pui en witte natuursteen voor waterlijsten, hoekblokken, lateien, lekdrempels, de bases van de erker en loggia’s. Asymmetrisch van opzet, legt de compositie enerzijds de klemtoon op de brede linker travee, die wordt gemarkeerd een oplopende, driezijdige, houten erker met gebuikte basis, waarbij een drielicht met smeedijzeren balkonborstwering in zweepslagstijl aansluit. De afgeronde hoekpartij onderscheidt zich door gestapelde, ondiepe loggia’s met eenzelfde smeedijzeren borstwering en bovenaan een balkonbalustrade. Oorspronkelijk vormde een drie traveeën brede, korfboogvormige attiek de bekroning, met in de middenas een balustrade tussen zware postamenten als topstuk. De travee uiterst rechts tekent zich af als traphal, met een oorspronkelijk tweeledige privé-portaal op de begane grond, waarop een getrapt drielicht aansloot. Verder beantwoordt de opstand van de bovenbouw aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit rechthoekige vensters, voorzien van een getande latei op kraagstenen, een gebogen lekdrempel met spuwer, en op de eerste verdieping een smeedijzeren borstwering. De boogvelden dragen kleurrijke sgraffitopanelen met het bouwjaar “ANNO” “1904” of bloemmotieven. Van de winkelpuien, oorspronkelijk met verdiept middenportaal en art-nouveau-schrijnwerk, zijn enkel de drie hardstenen pijlers met bewerkt kapiteel bewaard. Het houten vensterschrijnwerk bleef met uitzondering van de kleine roeden in de bovenlichten bewaard; de houten kroonlijst op consooltjes is verdwenen.

Volgens de oorspronkelijke bouwplannen bestond de begane grond uit twee gescheiden winkels met achterplaats. Twee traphallen ontsloten de bovenwoningen, maar daarvan ontbreken de plattegronden in het bouwdossier. In 1925 werd één grote winkelruimte gecreëerd met kantoor en paskamer. In 1956 werd de winkel verder opengebroken, en de bovenverdiepingen omgevormd tot appartementen met woonkamer, keuken, twee slaapkamers en een badkamer.