erfgoedobject

Burgerhuis in eclectische stijl

bouwkundig element
ID
6460
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6460

Juridische gevolgen

Beschrijving

Oorspronkelijk geheel van twee burgerhuizen in eclectische stijl gebouwd in opdracht van Henriëtte Mayer van den Bergh, naar een ontwerp door architect Joseph Hertogs uit 1906. De twee tegenoverliggende rijwoningen, markeerden als identieke pendants de toegang tot de Arthur Goemaerelei vanaf de vroegere Kielsevest. Ingeplant op het punt waar de voortuinen wegvielen, maakten beide panden met een open hoekportaal bovendien de overgang tussen de verspringende rooilijnen. Het nummer 109 werd in 1987 samen met twee buurhuizen gesloopt voor de bouw van een kantoorgebouw, waarin een referentie naar het volume en het portaal van het verdwenen burgerhuis is opgenomen.

Henriëtte Mayer van den Bergh (1838-1920) was de weduwe van Emil Mayer, een van oorsprong Duits handelaar in specerijen en farmaceutische producten, en een van de belangrijkste zakenlui in Antwerpen. Haar vader, gemeenteraadslid, schepen en senator Jan van de Bergh, afstammeling van een brouwersgeslacht, was eigenaar van de Distillerie & Brasserie La Cloche in de Oudeleeuwenrui. Ter ere van haar vroegtijdig overleden oudste zoon Fritz Mayer van den Bergh (1858-1901), liet zij tussen 1901 en 1904 naast het herenhuis van de familie in de Lange Gasthuisstraat een museum optrekken voor diens collectie kunst en oudheden. Voor de plannen tekende Joseph Hertogs, de succesrijke huisarchitect van de Antwerpse mercantiele burgerij, aan wie tevens opdracht werd gegeven voor de bouw van een rusthuis voor bejaarde echtparen, het Mayerhof in Mortsel. Tussen 1905 en 1910 ontwierp Hertogs vervolgens in het kader van de vastgoedactiviteiten van Henriëtte Mayer van den Bergh, minstens zeventien burger- en herenhuizen in de betere wijken van de stad, en het handelshuis "Au Printemps" op de hoek van de Leopoldstraat en de Arenbergstraat. De helft van de woningen werd gebouwd in de Markgravelei, en daarvan zijn er vandaag nog drie bewaard. Aan de Arthur Goemaerelei liet zij behalve de twee pendant vormende woningen, in 1910 als laatste in de reeks ook een nog bewaard geheel van drie gekoppelde burgerhuizen optrekken. Het vermelde handelshuis en drie voorname burgerhuizen in de Van Peltstraat, de Mechelsesteenweg en de Belgiëlei werden in de naoorlogse periode gesloopt.

Met een gevelbreedte van twee ongelijke traveeën, telt de rijwoning een souterrain en twee bouwlagen onder een complex zadeldak (pannen). Het gebouw met de pittoreske allure van een stadsvilla, is representatief voor het eclecticisme van Hertogs uit het decennium vóór de Eerste Wereldoorlog. De lijstgevel heeft een parement uit roomkleurige Silezische baksteen in kruisverband, contrastrijk verwerkt met banden gele baksteen en arduin voor onder meer de plint, speklagen, ornamenten en het hoekportaal . Geleed door de puilijst legt de asymmetrisch compositie de klemtoon op het brede zijrisaliet, in overeenstemming met de indeling van het interieur. Waar een gebogen balkon met postamenten en ruitvormige spiegels met strik de bel-etage markeren, wordt de geveltop met een Serliaans drielicht afgeknot door het wolfsdak. Opgevat als een rondboogarcade ondersteunt een Toscaanse zuil het hoekportaal; een terras met balustrade vormt hogerop de bekroning. Het houten schrijnwerk van de deur en vensters bleef behouden, evenals het smeedijzer van de balkonborstwering en keldertralies.

De plattegrond die uit een voorbouw en een lagere achterbouw bestaat, beantwoordt aan de klassieke typologie van de burgerwoning. Vermoedelijk wordt op de begane grond de gebruikelijke suite van salon en eetkamer geflankeerd door de inkom en het trappenhuis.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1906#1327; 1905#2568, 1905#1796, 1909#762 en 1909#775.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Burgerhuis in eclectische stijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6460 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.