Historiek

Herenhuis in second-empirestijl gebouwd in opdracht van de reder en politicus François Dhanis (1819-1881), naar een ontwerp door de architect Lievin Van Opstal uit 1862. François Dhanis, gehuwd met Joséphine Michiels (1828-1885), was een zoon van de bankier Antoine Dhanis van Cannart (1792-1855), lid van het Nationaal Congres in 1830. Hij volgde in 1868 zijn schoonvader op als directeur van de rederij Michiels-Loos, en werd in 1878 voor de Liberale Partij verkozen tot senator van het arrondissement Antwerpen, functies die hij bekleedde tot zijn overlijden. Het bouwdossier van het hotel geeft geen uitsluitsel over de ontwerper, maar een dossier in verband met de omheining van het perceel dat zich oorspronkelijk uitstrekte tot de Lange Leemstraat, geeft voldoende aanwijzingen om het hotel toe te schrijven aan Lievin Van Opstal. Daarnaast vertoont het hotel François Dhanis sterke stijlovereenkomsten met het in 1870 gebouwde hotel van zijn jongere broer Guillaume Dhanis op de hoek van Frankrijklei en Maria-Henriëttalei. Het hotel vormt een van de laatste getuigen van de destijds talrijke opulente herenhuizen uit de tweede helft van de 19de eeuw, die de ‘boulevard Léopold’ tot meest voorname lei van Antwerpen maakten.

Het hotel François Dhanis werd in 1908 omgevormd tot Stedelijk Onderwijs Gesticht 3 voor Jongens, de derde betalende lagere jongensschool in Antwerpen, en vervolgens uitgebreid met een vrijstaande schoolvleugel in sobere, eclectische stijl, naar een ontwerp door stadsarchitect Alexis Van Mechelen uit 1909, voltooid in 1913. Oorspronkelijk een voornaam rijhuis in halfopen bebouwing met flankerend tuinhek, kreeg het vroegere hotel vermoedelijk kort daarna een uitbreiding op de open passage aan de rechterzijde, met ruimte voor extra klassen. Van deze laatste uitbreiding werden geen archiefdocumenten teruggevonden.

Alexis Van Mechelen, stads(hoofd)bouwmeester van 1902 tot zijn overlijden in 1919, is vooral bekend van de Opera aan de Frankrijklei en de Stadsfeestzaal op de Meir die hij in de jaren 1900 realiseerde. Deze gebouwen kenmerken zich door een monumentaal eclecticisme onder invloed van de beaux-artsstijl. Tijdens zijn ambtsperiode ontwierp hij een tiental schoolcomplexen zowel in eclectische als in neo-Vlaamserenaissance-stijl. Nog twee andere scholen die al vóór het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog door Van Mechelen waren ontworpen, de kleuterschool in de Grétrystraat en de technische school in de Lamorinièrestraat werden in de jaren 1920 postuum gerealiseerd, beide in beaux-artsstijl.

Herenhuis

In zijn oorspronkelijke vorm omvatte het half vrijstaande herenhuis met een gevelbreedte van slechts vijf traveeën een souterrain, drie bouwlagen en een mezzanine, onder een afgeknot schilddak. De rechthoekige plattegrond kenmerkte zich door een uitbouw aan de korte zuidzijde en een trappenbordes aan de tuinzijde, beide halfrond van vorm. Bij de latere uitbreiding met twee traveeën aan de rechterzijde, werd de oorspronkelijke opstand nauwgezet gekopieerd. De bepleisterde en beschilderde lijstgevel op een geprofileerde hardstenen plint, wordt door de gekorniste puilijst opgedeeld in een geboste begane grond, en een bovenbouw in kolossale pilasterorde. Een balkon met consoles legt de klemtoon op de drie middentraveeën van de eerste verdieping, die verder wordt gemarkeerd door een doorgetrokken balustrade en vensterentablementen met consoles. Rechthoekig van vorm hebben de vensters op de begane grond een vlakke omlijsting en op de bovenverdieping een geriemde omlijsting, met second-empiresleutels in de vorm van een palmet met guirlande of een medaillon met klavertjes. Typisch voor deze stijl zijn ook de rozetten en de ingegrifte ranken op de borstweringen van de begane grond. In de eerste travee links, rondboogdeur in bandomlijsting met bewerkte sluitsteen en stucwerk in de boogzwikken, met een verzorgde, houten vleugeldeur en waaier. Het klassieke hoofdgestel bestaat uit een architraaf, een fries met spiegels, rozetten en mezzaninevensters, en een houten kroonlijst met modillons en tandlijst, ter hoogte van de pilasters op uitgelengde consoles, gekornist met fronton en leeuwenkoppen als versiering. Bepleisterde en beschilderde achtergevel van tien traveeën met markerende pilasters, bredere middentravee met balkons en halfrond terras, en rechthoekige vensters in bandomlijsting.

Interieur met rechts in de hal composietzuilen op hoge marmeren sokkels waartussen een marmeren trappenbordes naar de imposante, rijk met stucwerk versierde trapzaal. Op de bovenverdieping: omlopende galerij met ijzeren art-nouveau-getinte leuning onder fries met rozetten. Refter met neo-Lodewijk XVI-stucwerk en spiegels.

Schoolvleugel

De schoolvleugel uit 1909-1913, ingeplant in de noordoostelijke hoek van de speelplaats, is met het hoofdgebouw verbonden via een luifel uit ijzer en glas. Tegen het gebouw met een rechthoekige plattegrond van zes bij drie traveeën, een souterrain en drie bouwlagen hoog onder zadeldak, leunt een polygonaal trappenhuis aan. Het gevelparement is opgetrokken uit witte Silezische brikken, doorspekt met groene faïence en witte natuursteen, op een hardstenen plint; troggewelven op gietijzeren I-balken en een ijzeren dakspant en wenteltrap maken de inwendige structuur uit. Een hoger opgetrokken middenrisaliet met postamenten markeert de zuidgevel, opgebouwd uit registers van hoge, rechthoekige tweelichten en afgewerkt met een houten kroonlijst. De blinde, westelijke puntgevel en het polygonale trappenhuis worden geritmeerd door rondbooglisenen met waterlijst.

Volgens de bouwplannen bood de hoge begane grond ruimte aan de turnzaal, de eerste verdieping aan een enfilade van drie klaslokalen, en de tweede verdieping met een open dakspant en bovenlichten aan de tekenklas.