erfgoedobject

Bloemmolens en Groote Bakkerij

bouwkundig element
ID
6592
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6592

Juridische gevolgen

Beschrijving

Historiek en context

Eclectisch gebouwencomplex van een voormalige industriële bakkerij, gebouwd in opdracht van de Samenwerkende Maatschappij Bloemmolens en Groote Bakkerij der Vereenigde Bakkers. Ontworpen door de architect Florent Verbraeken in 1909, werden de gebouwen in 1910 opgetrokken door de aannemer Louis Marie Corneel Buisseret (Brugstraat 8-10). Het betrof de gedeeltelijke sloop en heropbouw van een bestaande broodfabriek. Als uitbreiding werd aan de oostzijde vervolgens een meergezinswoning met achterliggend pakhuis toegevoegd (Brugstraat 12-14) naar een ontwerp door ingenieur-architect en aannemer Camille Verheyden uit 1915. Van het complex dat nagenoeg de volledige zuidzijde van de Brugstraat inneemt, resten enkel het gevelfront van het hoofdgebouw uit 1909-1910 en de meergezinswoning uit 1915. Voor de bouw van het achterliggende wooncomplex met handelsruimte naar een ontwerp uit 2005, werden alle overige gebouwen gesloopt.

"De Groote Bakkerij" opgericht door de maatschappij Van Seters, Geenen & Cie ging in 1895 van start, na aankoop van de hier gevestigde broodfabriek "De Koornbloem". Opgericht in 1874, was deze laatste naar eigen zeggen de eerste mechanische bakkerij van België. "De Groote Bakkerij" beschikte over 17 ovens die dag en nacht brood bakten dat door een honderdtal brooddragers werd verdeeld. In september 1896 bedroeg de dagproductie 35.000 broden, 13.000 pistolets en 5000 koeken. Trouwe klanten kregen sociale voordelen zoals een spaarsysteem, gratis brood bij ziekte en een premie bij overlijden. Bijhuizen werden opgericht in Mechelen, Boom en Temse.

Florent Verbraeken, die als architect actief was vanaf begin jaren 1890, zette in 1912 een punt achter zijn korte maar bloeiende architectenpraktijk. Alleen al in Antwerpen realiseerde hij een kleine 200 burgerhuizen, met de grootste concentratie in de wijk Zuid. Daarnaast was Verbraeken, sinds 1899 de huisarchitect van de verzekeringsmaatschappij Antverpia, verantwoordelijk voor de uitbouw van de residentiële enclave Sint-Mariaburg op het grondgebied van Ekeren en Brasschaat. Waar zijn doorsnee architectuur zich conformeerde aan het conventionele neoclassicisme, paste de architect voor belangrijke gebouwen naar typologie de geldende neostijlen toe. Na 1900 waagde hij zich occasioneel aan de art nouveau of het neorococo, omstreeks 1910 een populaire bouwstijl voor voorname burgerhuizen.

Architectuur

Hoofdgebouw (Brugstraat 8-10) van zeventien traveeën en drie bouwlagen onder een plat dak. De lijstgevel heeft een parement uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband deels met knipvoegen. Blauwe hardsteen is gebruikt voor de plint en lekdrempels, witte natuursteen (geschilderd) voor platte banden en vensteromlijstingen. Axiaal-symmetrisch van compositieschema, wordt de opstand gemarkeerd door drie hoger opgetrokken risalieten, het brede poortrisaliet in de middenas en twee hoekrisalieten met gekoppelde traveeën aan de uiteinden. Het middenrisaliet dat zich onderscheidt door een combinatie van metselwerk en blauwe hardsteen, wordt verder gemarkeerd door een rondbogig spaarveld met een diamantkopsleutel, waarvan de lisenen rusten op ruw geboste, conische basementen. De getoogde inrijpoort, gevat in een hardstenen omlijsting met diamantkopsleutel, draagt boven de ijzeren latei een reliëf waarin een rolwerkcartouche met korenaren en rankwerkvoluten verwerkt zijn. Hogerop achtereenvolgens een rechthoekig drielicht met ijzeren latei en een rondboogdrielicht. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van steekboogvensters met lekdrempel, gevat in vlakke omlijstingen met diamantkopsleutels. Uiterst links is een geblokte, natuurstenen pilaster van een vroegere winkelpui bewaard, met gekruiste fakkels op het kapiteel. Een klassiek hoofdgestel vormt de gevelbeëindiging, met in de fries het opschrift "BLOEMMOLENS EN GROOTE BAKKERIJ", onder een houten kroonlijst op klossen en tandlijst.

Meergezinswoning (Brugstraat 12-14) van vijf traveeën en vier bouwlagen onder een plat dak. Lijstgevel uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband, met platte banden, sluitstenen en lekdrempels uit witte natuursteen en een plint uit blauwe hardsteen. De opstand beantwoordt aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van getoogde bovenvensters met lekdrempels en sluitsteen. De centrale steekboogpoort met een ijzeren latei op kraagstenen, werd oorspronkelijk volgens spiegelbeeldschema geflankeerd door twee winkelpuien met zijportaal, waarvan enkel de rechter bewaard is. Klassieke houten pui met bewerkte pilasters en een entablement. Een houten kroonlijst op klossen en tandlijst vormt de gevelbeëindiging.

Volgens de bouwplannen groepeert de plattegrond twee winkels met woonst op de begane grond, aan weerszij van de doorgang naar het gesloopte, oorspronkelijk twee bouwlagen hoge pakhuis. De bovenverdiepingen omvatten telkens twee huurkwartieren van vijf kamers met keuken en wc, ontsloten door twee trappenhuizen.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1909#1915 en 1915#6402.
  • VANACKER D. 2009: Blauwe bakkers en brouwers in Antwerpen [online], 9-10.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Bloemmolens en Groote Bakkerij [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6592 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.