Historiek en context

Appartementsgebouw in modernistische stijl op de hoek van Carnotstraat en Dambruggestraat, naar een ontwerp door de architect Joseph Somers uit 1935. Opdrachtgever De Ley vestigde zijn stoffenhandel in de winkelruimte op het gelijkvloers. Het gebouw dat verder zes appartementen omvatte, werd in 1936 voltooid door de aannemer Kockerols & Goethals uit de Jacob Jordaensstraat. Het hoekperceel maakte deel uit van een reeks stadsgronden die waren onteigend voor de verbrede heraanleg van de Carnotstraat. Op de andere hoek van het bouwblok met de Bisschopstraat bouwde Somers eveneens in 1935-1936 het gelijkaardige appartementsgebouw Haegemans en het aanpalende appartementsgebouw Van Hove (Bisschopstraat 3-3A). Op het aanpalende perceel Dambruggestraat 2-4 realiseerde Somers in 1937 nog het appartementsgebouw Weber. Tussen de appartementsgebouwen De Ley en Haegemans in, bracht de architect Nachman Kaplansky in 1935-1936 de aanpalende appartementsgebouwen Van Dessel en Bout tot stand.

Joseph (Jos.) Somers startte zijn carrière vermoedelijk begin jaren 1920 en bleef minstens tot het einde van de jaren 1950 actief. Voor zijn residentiële ontwerpen lijkt Somers tot het einde van het interbellum te hebben vastgehouden aan een behoudende koers, met realisaties in vooral beaux-artsstijl of art deco. Tegelijk toonde Somers zich vanaf de jaren 1930 in dienst van het bedrijfsleven als een eigentijdse en vooruitstrevende architect, met realisaties zoals het handelsgebouw Léon Van Parijs in de Zeevaartstraat uit 1935, één van de belangrijkste uitingen van internationaal georiënteerde art deco in Antwerpen. Verder realiseerde Somers in Antwerpen tijdens de jaren 1930 een tiental appartementsgebouwen in art deco of modernistische stijl, en vanaf eind jaren 1940 tot eind jaren 1950 zelfs een vijfentwintigtal. Deze naoorlogse groep heeft echter een weinig opvallende en conventionele architectuur gemeen, conform aan de toen gangbare bouwprogramma’s.

Architectuur

Afgerond hoekgebouw van vier traveeën en zeven bouwlagen onder een plat dak. Waar de structuur berust op een gewapend betonskelet, bestaat het gevelparement uit een combinatie van witte natuursteen (Brauvilliers) voor het uitkragende volume, en “Kempisch” baksteenmetselwerk in kettingverband met schaduwvoegen voor het omlopende gevelvlak. Oorspronkelijk versterkte de pui door een zwarte tegelbekleding het zwevende karakter van de uitkragende bovenbouw. Bepalend voor de compositie is deze brede erkerpartij met drielichten in de ronding en brede hoekramen op de uiteinden, die de eerst vijf verdiepingen van de drie linker traveeën beslaat. Daarvan berust de gestroomlijnde vormgeving op een strakke horizontale gelaagdheid en belijning, met een onderscheid in reliëf en steenverband tussen tussen de borstweringen en penanten. Smeedijzeren borstweringen bekronen de erkerpartij en de daklijst; de vlaggenmasten die de ronding in de topgeleding flankeerden zijn verwijderd. Behalve de bekleding is ook het oorspronkelijk inox schrijnwerk van de winkelpui en de privé-inkom vernieuwd, evenals het stalen vensterschrijnwerk.

Volgens de bouwplannen beslaat de winkel met achterliggend kantoor en keuken de volledige begane grond. Ontsloten door de gemeenschappelijke, zijdelings ingeplante inkom- en traphal met lift, omvat de bovenbouw zes gestandaardiseerde appartementen, één per verdieping. Georganiseerd rond een centrale hal wordt de straatzijde ingenomen door de suite van eet- en woonkamer en twee slaapkamers. Aan de achterzijde grenzen de keuken met terras, de badkamer annex wc, de vestiaire en de meidenkamer aan de lichtschacht.

Joseph Somers ontwierp ook het vandaag verdwenen winkelinterieur met houten toonbanken en hoge open wandrekken, en een driekleurige cementtegelvloer in keperpatroon.