Eerste eigen woning van Emiel Van Averbeke, opgetrokken naar een ontwerp uit 1907. De architect, gehuwd met Florence Tondeur, betrok dit bescheiden burgerhuis tot de bouw van zijn tweede architectenwoning aan de Karel De Preterlei te Borgerhout in 1921.

Historiek en context

De woning behoort tot het vroege oeuvre van Emile van Averbeke, die zich in 1899 als zelfstandig architect vestigde, aanvankelijk met zijn jongere schoonbroer Willem Diehl als partner. Met zijn debuutwerken, het samen met Jan Van Asperen ontworpen liberaal volkshuis "Help U Zelve" uit 1898-1901 in de Volksstraat, het woningensemble Verfaillie uit 1901 in de Mercatorstraat en de villa Lurmann uit 1903 in Kortenberg, leverde hij een toonaangevende bijdrage aan de Antwerpse art nouveau. In 1905 ruilde Van Averbeke zijn privé-praktijk voor een vast dienstverband aan de Dienst Gebouwen van de stad Antwerpen. Hij werd in 1920 benoemd tot stadsbouwmeester in opvolging van Alexis Van Mechelen, een functie die hij waarnam tot zijn overlijden in 1946. Het aantal privé-projecten beperkte zich in deze periode hoofdzakelijk tot de drie eigen woningen die hij ontwierp, met als laatste de villa uit 1932 aan de rand van het Te Boelaerpark in Borgerhout.

De eerste eigen woning uit 1907, en de verwante woning uit 1908 in de Sanderusstraat, getuigen van een sobere, gestileerde interpretatie van de art nouveau onder invloed van de Wiener Werkstätte en de Glasgow School. In de zelfde periode ontwierp Emiel Van Averbeke als assistent van stadsbouwmeester Alexis Van Mechelen onder meer de brandweerkazernes in de Paleisstraat en de Halenstraat, waaruit een sterke affiniteit bleek met het werk van de Nederlandse architect Hendrik Petrus Berlage. Zelf stadsbouwmeester bouwde Van Averbeke in de vroege jaren 1920 verder op dit idioom, met realisaties als de stedelijke scholengroep in de Napelsstraat. Omstreeks 1930 ontwikkelde hij vervolgens een door de Nederlandse architect Willem Marinus Dudok geïnspireerd 'romantisch kubisme', waarvan de Stedelijke Normaal- en Oefenschool in de Pestalozzistraat als belangrijkste voorbeeld geldt.

Architectuur

Met een gevelbreedte van twee ongelijke traveeën omvat de rijwoning drie bouwlagen, oorspronkelijk onder een plat dak. De lijstgevel heeft een parement uit roomkleurige Silezische brikken in kruis- en kettingverband, met gebruik van blauwe hardsteen voor de pui, het balkon, dorpels, hoekblokken en kapitelen. Asymmetrisch van opzet volgt de gevelcompositie een klassieke driedeling, opgebouwd uit de gedrukte, als sokkel geaccentueerde pui met schijnvoegen, de hoge bel-etage, en de als pseudo-mansarde uitgewerkte topgeleding. De klemtoon ligt op de brede, door gestileerde Ionische pilasters gemarkeerde zijtravee, bepaald door de hoge, rondbogige raampartij met gebogen balkon van de bel-etage. Hogerop vormt de verlaagde kroonlijst met consoles de basis van een tweede balkon vóór het drielicht van de mansarde. Het medaillon met vrouwenhoofd in achter-glas-schildering in het bovenlicht van het hoge zijvenster, de smeedijzeren deurwaaier en balkonborstweringen met rasterpatroon en spiraalmotieven vormen decoratieve accenten. Het houten schrijnwerk van de inkomdeur, de vensters en dakkapellen met kleine roeden is bewaard. Recente, met leien beklede dakopbouw.

Het grondplan beantwoordt aan de klassieke opbouw van het burgerhuis. De zijdelings ingeplante inkomhal met trapzaal achteraan, geeft uit op een tussenverdieping in de uitbouw aan de achtergevel. De lage gelijkvloerse verdieping bestaat uit een enfilade van drie kamers met achteraan een veranda. De hoge eerste en de tweede verdieping omvatten telkens twee kamers. Bewaarde originele interieurelementen met name de schouwen op de gelijkvloerse verdieping, het schrijnwerk van de trap en gekleurde vensters.