Burgerhuis in neo-Vlaamserenaissance-stijl gebouwd naar een ontwerp door de architect François Baeckelmans uit 1881. De bouwaanvraag werd ingediend door de broers Jean-Hubert en Georges Hanssens, mogelijk bedrijfsvennoten, en omvatte behalve de woning een nog bestaand pakhuis aan de parallelle Sanderusstraat. Het statige hotel was bestemd als privéwoning voor Jean-Hubert Hanssens (Antwerpen, 1855-Antwerpen 1912), echtgenoot van Marie Marguerite Pauline Cecile Belpaire (1863-1933). Hun zoon Vincent de Paula Paul Hubert Marie Hanssens (1890-1914) sneuvelde als sergeant in Ramskapelle, zijn jongere broer Emmanuel Jules Antoine Marie Hubert (1891-1946) was tijdens het interbellum als scheepsbouwingenieur actief in Belgisch Congo.
Het hotel Hanssens-Belpaire behoort tot het rijpe oeuvre van François Baeckelmans, die als architect actief was van vermoedelijk midden jaren 1850 tot zijn overlijden in 1896. Vroeg in zijn loopbaan voltooide hij enkele belangrijke ontwerpen van zijn vroegtijdig overleden, jongere broer Louis Baeckelmans, waaronder het Gerechtshof aan de Britselei. In zijn eigen ontwerpen verruilde hij het conventionele neoclassicisme al in een vroeg stadium voor de pittoreske neo-Vlaamserenaissance of de neogotiek. Gelijktijdig met het hotel Hanssens-Belpaire, ontstonden de meisjesschool van de Sint-Andriesparochie in de Aalmoezenierstraat, en de sterk verwante, vandaag verdwenen hotels Sluyts-Lauwers aan de Frankrijklei. Tijdens de latere jaren 1880 ontwierp Baeckelmans het grauwzustersklooster in de Lange Sint-Annastraat, het redemptoristenklooster aan het Hopland en het Instituut Onze-Lieve-Vrouw aan de Amerikalei. Tot zijn laatste realisaties behoort de Sint-Rochuskerk met pastorie te Deurne.
Met een gevelbreedte van drie traveeën, omvat de rijwoning een souterrain en drie bouwlagen onder een zadeldak. De lijstgevel heeft een parement dat zich onderscheidt door een verzorgde uitvoering en een polychroom materiaalgebruik. Rood baksteenmetselwerk in kruisverband wordt contrastrijk gecombineerd met blauwe hardsteen voor de geboste plint, deuromlijsting en puilijst, en witte natuursteen voor speklagen, waterlijsten, lateien, onderdorpels, diamantkoppen, de vensteromlijsting, het balkon en de dakkapel van de middentravee, en de fries. Nadrukkelijk geleed door waterlijsten en kordonvormende lekdrempels, legt de compositie de klemtoon op de middenas. Deze wordt op de eerste verdieping gemarkeerd door een geprofileerde vensteromlijsting met diamantkoppen, een rolwerkcartouche, gebroken fronton met bolornament, en een balkon met consoles en doorgetrokken, geajoureerde borstwering waarin smeedwerk en de initialen HB van het echtpaar Hanssens-Belpaire. Diamantkoppen en een gebroken fronton accentueren ook de geprofileerde omlijsting van het portaal. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van rechthoekige muuropeningen, de vensters met onderdorpel, geprofileerd middenkalf en ontlastingsboog met diamantkoppen. Een klassiek hoofdgestel met een metopen-trigliefenfries en houten kroonlijst op klossen , tandlijst en uitgelengde consoles, vormt de gevelbeëindiging. De markante, centrale dakkapel met wortelpilasters en klauwstukken, heeft een gebroken fronton en topstuk als bekroning. Het houten schrijnwerk van de bewerkte inkomdeur en vensters is bewaard, evenals de smeedijzeren souterraintralies en de stangvormige parapetten.
De plattegrond beantwoordt aan de klassieke typologie van het burgerhuis, dat uit een hoofdvolume en een smalle achterbouw in entresol bestaat, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal.
Het pakhuis met L-vormige plattegrond en een gevelbreedte van zes traveeën aan de Sanderusstraat, omvat twee bouwlagen onder een zadeldak. De lijstgevel heeft een parement uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband, met spaarzaam gebruik van blauwe hardsteen voor de plint, puilijst en lekdrempels. Geleed door de puilijst, legt de compositie de klemtoon op het uit de as geplaatste middenrisaliet met koetspoort. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van steekboogopeningen met gemetselde waterlijst. Een klassiek hoofdgestel bestaande uit een mozaïekfries uit rode en zwarte baksteen tussen muizentandfriezen, en een vernieuwde houten kroonlijst, vormt de gevelbeëindiging. Het houten vensterschrijnwerk met kleine roeden en het smeedijzeren traliewerk op de begane grond is bewaard, evenals een gietijzeren voetschraper; vernieuwde koetspoort met later ingebrachte ijzeren latei.
Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Braeken J. 2017: Burgerhuis en pakhuis [online], https://id.erfgoed.net/teksten/194639 (geraadpleegd op ).
Imposant enkelhuis in neo-Vlaamserenaissance-stijl van drie traveeën en drie bouwlagen onder pannen zadeldak, uit het vierde kwart van de 19de eeuw. Bakstenen lijstgevel op geblokte sokkel met diamantkoppen, brede puilijst met centraal balkon, banden, kordons, versierd fries en zwaar geornamenteerde kroonlijst. Dakkapel in geringde omlijsting met wortelmotieven en gebroken fronton. Balkonleuning met initialen HB. Rechthoekige vensters waarvan balkonvenster in omlijsting met diamantkoppen en gebroken fronton. Eveneens rechthoekige deur in geriemde omlijsting met diamantkoppen en oren, gebroken, gebogen fronton en bovenlicht.
Bron: PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nc, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. 1989: Burgerhuis en pakhuis [online], https://id.erfgoed.net/teksten/6978 (geraadpleegd op ).