erfgoedobject

Architectenwoning Jos. Bascourt

bouwkundig element
ID
7018
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/7018

Juridische gevolgen

Beschrijving

Burgerhuis in neorenaissancestijl, voor eigen rekening opgetrokken door architect Jos. Bascourt, naar een ontwerp uit 1896. De architect bouwde deze bescheiden rijwoning als drieëndertigjarige vrijgezel, maar lijkt er nooit zijn intrek te hebben genomen.

Geboren in Schaarbeek, werd Bascourt vanaf zijn prille jeugd in Antwerpen opgevoed door zijn tante Marie-Eugenie Buelens. Nadat vader Camille Bascourt zijn handel in koffie en kerkelijke voorwerpen wegens ziekte had moeten stopzetten, waren de drie oudste kinderen van het gezin van zeven door hun moeder Joseph-Marie Buelens ondergebracht bij haar ongehuwde zus Marie-Eugenie. De jonge Bascourt groeide op boven de winkel in stoffen en lingerie - later garen en band - van zijn tante op de Groenplaats, gelegen naast het Zuidportaal van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, waar hij uiteindelijk tot zijn huwelijk zou blijven wonen. Na het overlijden van zijn tante in 1894, vatte hij waarschijnlijk het plan op voor de bouw van een eigen woning in Zurenborg. Op dat ogenblik voerde de architect tal van opdrachten uit voor de Naamlooze Maatschappij voor het Bouwen van Burgershuizen, die instond voor de verkaveling en bebouwing van deze nieuwe wijk. Daartoe behoorden enkele van de meest opmerkelijke woninggroepen in de voorname Cogels-Osylei, zoals het monumentale "In de Sterre, de Sonne en de Mane" in neo-Vlaamserenaissance-stijl. De nauwelijks 5 m brede kavel in de Kleinehondstraat die Bascourt verwierf, lag vlakbij de kantoren van de maatschappij in de Grotehondstraat. Zijn architectenpraktijk was op dat moment gevestigd in de (Lange) Noordstraat nabij de Stadswaag. In de periode waarin het huis in de Kleinehondstraat werd voltooid, kreeg Bascourt verkering met Constance Vereecken, de dochter van de bemiddelde architect J.B. Vereecken, met wie hij in 1900 in het huwelijk trad. Het jonge paar nam zijn intrek in een bestaand burgerhuis in de Jacob Jordaensstraat, in afwachting van de bouw van een bijzondere eigen woning met atelier in de Sint-Vincentiusstraat, waarvoor de architect in 1902 het ontwerp tekende, en die in 1904 werd voltooid.

Met een gevelbreedte van twee traveeën, telt rijwoning twee bouwlagen onder een zadeldak (zink). Het eenvoudige woningtype paste Bascourt in dezelfde periode toe voor enkele huizengroepen van de Naamloze Bouwmaatschappij van het Oostkwartier, zoals de hoekcomplexen van de Dolfijnstraat met de Tweelingenstraat en de Schorpioenstraat. Eenzelfde, op de klassieke Italiaanse renaissance geïnspireerde bouwstijl kenmerkt ook deze ontwerpen. Bascourt zal pas een jaar later debuteren met een persoonlijke interpretatie van de art nouveau, waarvan de woning "Boreas" uit 1897 in de Transvaalstraat als eerste voorbeeld geldt. De lijstgevel wordt gekenmerkt door een subtiel contrast in materiaal en textuur, met een vlak parement uit gelige Savonnièresteen, rustend op een halfhoge rustica sokkel uit donkerder Roche d’Euville met een arduinen plint. Een houten kroonlijst op klossen vormt de gevelbeëindiging. De elementaire spanning in de compositie berust op de tegenstelling tussen de asymmetrische pui met rondboogopeningen, en de volkomen axiaal opgebouwde bovenbouw. Beeldbepalend is het arduinen tweelicht van de bovenverdieping, in een Toscaanse omlijsting met pilasters op consoles en een gestrekt entablement. Bascourt ontwikkelde hiervoor een nieuw type houten guillotineraam dat zowel kon schuiven als opendraaien, en nam daar vervolgens een patent op. Het houten schrijnwerk van de deur en vensters is bewaard, evenals de smeedijzeren tralies van het bovenlicht van de deur.

Ondanks de bescheiden afmetingen beantwoordt de plattegrond aan de klassieke typologie van het burgerhuis, dat uit een voorbouw en een smalle achterbouw in entresol bestaat. Op de begane grond wordt de gebruikelijke enfilade van salon, eetkamer en veranda met bovenlicht, geflankeerd door de vestibule, het trappenhuis en de keuken. De grote slaapkamer neemt op de eerste verdieping de straatzijde in, met aansluitend een kleinere slaapkamer en vermoedelijk een badkamer of 'cabinet de toilette' in de achterbouw.

  • Archives d’Architecture Moderne, archief Jos. Bascourt, dossier Bascourt (Kleinehondstraat).
  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1896#1074.
  • STRAUVEN, F. 1993: Jos. Bascourt 1863-1927. Art Nouveau in Antwerpen, Brussel, 44-48 en 86-87.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Architectenwoning Jos. Bascourt [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/7018 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.