erfgoedobject

Ensemble van drie burgerhuizen in beaux-artsstijl

bouwkundig element
ID
7060
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/7060

Juridische gevolgen

Beschrijving

Ensemble van drie burgerhuizen in beaux-artsstijl naar een ontwerp door de architect François Bollekens uit 1908-1909. Opdrachtgever van het linker pand (nummer 7) was de schoonmoeder van de architect Jeanne Préseau, zonder beroep, die in 1911 een tweede burgerhuis door haar schoonzoon zou laten optrekken op de hoek van Korte Leemstraat en Sint-Jozefstraat. De twee overige panden (nummers 9 en 11) werden vermoedelijk voor eigen rekening door Bollekens zelf gebouwd. De eerste bouwaanvraag door Préseau uit juni 1908 gold voor een symmetrisch geheel van drie woningen met het accent op het middenpand. Hiervan werd enkel het linker pand volgens plan gerealiseerd. De tweede bouwaanvraag door Bollekens uit april 1909 sloeg op het midden- en rechterpand, volgens een gewijzigd ontwerp dat afzag van de aanvankelijk beoogde symmetrie. Ten tijde van de bouw waren Préseau en Bollekens gedomicilieerd op hetzelfde adres, het huidige Sint-Jozefstraat 7, dat zij in 1912 uitbreidden met een veranda en een extra verdieping.

Het project behoort tot het rijpe oeuvre van François Bollekens, die in Antwerpen als architect actief was van de late jaren 1880 tot eind jaren 1920. Over zijn loopbaan en architectuurproductie is verder weinig bekend. Hij was de enige zoon van Eugène Bollekens, met zijn broer François oprichters van de industriële schrijnwerkerij Ateliers de Construction E. & F. Bollekens Frères in de Pelikaanstraat, gespecialiseerd in de productie van sierlijsten, jaloezieën, rolluiken en winkelpuien. Omstreeks 1910 werd het bedrijf onder de naam Jéro ook actief in de vliegtuigbouw.

Met een gevelbreedte van elk drie traveeën omvatten de drie rijwoningen drie bouwlagen onder een zadeldak; het linker en middenpand (nummers 7 en 9) beschikken bijkomend over een volwaardig souterrain, het midden- en rechterpand (nummers 9 en 11)over een attiek. De lijstgevels van het linker en middenpand zijn bepleisterd en beschilderd, met gebruik van witte natuursteen voor constructieve en decoratieve onderdelen als de puilijst en balkons, en blauwe hardsteen voor de geprofileerde plint. Het rechter pand onderscheidt zich door een volledig natuurstenen parement, op een hardstenen plint. Alle drie de opstanden beantwoorden aan een klassiek compositieschema, geleed door de puilijst en het klassieke hoofdgestel, met schijnvoegen op de begane grond, en regelmatige registers van rechthoekige deur- en vensteropeningen. Ontleend aan de Lodewijk XVI-stijl, bestaat het geveldecor hoofdzakelijk uit lambrekijnen, guirlandes, lauwerkransen en medaillons, ter versiering van portaal, borstweringen en fries. Het houten schrijnwerk van inkomdeuren en vensters is bewaard, evenals het smeedijzer van de balkonborstweringen.

Het linker pand (nummer 7) wordt als meest eenvoudige van de drie gemarkeerd door een portaalentablement en een centraal balkon. Hoger opgetrokken en rijker uitgewerkt, legt de gevelcompositie van het middenpand (nummer 9) sterk de klemtoon op de middenas. Deze wordt gemarkeerd door een rechthoekige erker met balkon en als bekroning een ovale attiekoculus binnen een gebogen pseudo-fronton. Behalve het portaalentablement bepalen maskerkoppen gebruikt als console en sluitsteen het decor; het smeedijzeren traliewerk van het souterrain bleef behouden. In het rechter pand (nummer 11) leggen ondiepe balkons en entablementen het accent gevelbreed op de eerste verdieping, en een maskerkopsleutel op de middenas van de tweede verdieping.

De drie panden hebben een gelijkaardige plattegrond, die aan de klassieke typologie van het burgerhuis beantwoordt, bestaande uit een voorbouw en in dit geval een lage, perceelsbrede achterbouw in entresol. Daarbij wordt volgens de bouwplannen de gebruikelijke enfilade van salon, eetkamer en veranda, op de begane grond geflankeerd door de zijdelings ingeplante vestibule en traphal. In het linker en middenpand (nummers 7 en 9) huisvest het souterrain de spreekkamer en de keuken met ‘monte plats’; in het rechter pand (nummer 11) bevindt de keuken zich gelijkvloers in de achterbouw. De plattegronden van de bovenverdiepingen ontbreken in het bouwdossier.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1908#927 en 1909#534.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ensemble van drie burgerhuizen in beaux-artsstijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/7060 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.