erfgoedobject

Expo 58-paviljoen van Joegoslavië

bouwkundig element
ID
70903
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/70903

Juridische gevolgen

Beschrijving

Sint-Pauluscollege. In 1958 expo-paviljoen van Joegoslavië, op de wereldtentoonstelling in Brussel, ontworpen door Vjenceslav Richter. Het gebouw met bijhorende tentoonstelling werd op de wereldtentoonstelling bekroond met een gouden ster. De gouden ster was de hoogste prijs in de categorie 'collectieve inzendingen'.

In 1958 kreeg Eerwaarde Heer Adriaan De Jaegere de opdracht om in Wevelgem een college op te richten. Op hetzelfde ogenblik sloot de Expo '58 te Brussel haar deuren en werd het paviljoen van Joegoslavië aangekocht om als schoolgebouw te fungeren. Het paviljoen werd gedemonteerd te Brussel en terug opgetrokken te Wevelgem en verbouwd tot schoolgebouw onder leiding van architect Jan De Jaegere, broer van Adriaan De Jaegere. Het voorontwerp, geconcipieerd in 1956, ontpopte zich vanuit enkele concrete basisideeën, waarbij de moderne technische mogelijkheden op vlak van burgerlijke bouwkunde naar buiten werden gebracht. Richters bijzonder fascinatie voor het overwinnen van de zwaartekracht lag aan de basis van het eerste ontwerp. De architect spreekt van een 'zwevende fundering' van het paviljoen, dat volledig wordt opgehangen aan een centrale zuil, een doorzichtig 'ruimtetuig' waarmee het hele gebouw ogenschijnlijk aan de zwaartekracht wordt onttrokken. Na de aanvankelijke euforie over het ontwerp van Richter, volgt snel de ontnuchtering. De commissieleden uiten hun twijfels over de constructieve uitvoerbaarheid en de financiële haalbaarheid van het project. Alhoewel de architect alle kritiek probeert te weerleggen met gedetailleerde berekeningsnota's voelt hij snel aan dat het weinig zin heeft weerstand te bieden. Hij aanvaardt uiteindelijk de gesuggereerde wijzigingen. De zuil en de hoofdruimtedrager, die samen het hele draagsysteem vormen, worden vervangen door een veel beproefder recept: een stalen draagstructuur bestaande uit vijftien kolommen die als kruisprofielen worden uitgevoerd.

Van Expo-paviljoen naar schoolgebouw : De hele constructie werd na de wereldtentoonstelling gedemonteerd en op een vlak grasveld in de Deken Jonckheerestraat te Wevelgem heropgebouwd. In juni werden de eerste pijlers gemonteerd op een betonfundering. Eind oktober stond het paviljoen terug recht. In december werden op de drie verdiepingen de vloeren gegoten in beton. Na de winterstop startten in februari de werken opnieuw, de volledige binnenverdeling en de afwerking van de klaslokalen wordt beëindigd in september 1960. Uiteraard vereist de functiewijziging van expo-paviljoen naar schoolgebouw de nodige aanpassingen. Door de functie wordt de oorspronkelijk geconcipieerde ruimtelijkheid te niet gedaan door de visuele en fysische compartimentering. De gesloten klaswanden onderbreken het visuele aspect van het ontwerp. Ook het dichten van de welgeplaatste openingen in de zoldering verhinderde de ruimtelijke communicatie tussen de aangrenzende verdiepingen. De twee driehoekige dakramen op het dakvlak verdwenen en alle onderste glasvlakken in de raamvlakken werden vervangen door groene panelen waar de radiatoren worden voor geplaatst. Deze ingrepen tasten de doorgedreven transparantie van de gevelvlakken aan. Ter hoogte van de trappenpartijen ervaart de toeschouwer de ruimtelijkheid en transparantie van het oorspronkelijke ontwerp. Door de gelijkvloerse verdieping te sluiten door middel van ritmische glaspartijen behoudt het gebouw ook hier zijn oorspronkelijk karakter.

Na de aanpassing van het paviljoen beschikte de school over 12 klassen (12 m X 7 m), 1 studielokaal, 2 bureau's voor leraars, 1 bioscoop voor 150 personen (werd zo overgenomen van in de expo), 1 conferentiezaal voor 100 personen, secretariaat en directielokalen. Opvallend pand opgetrokken in zogenaamde "expostijl" en met typerend materiaalgebruik: stalen draagstructuur (15 kolommen die als kruisprofielen werden uitgevoerd), betonnen vloerplaten en glazen buitenwanden. Het gebouw is opgevat als twee in elkaar grijpende volumes, onderverdeeld in drie tussenverdiepingen. Dak bestaande uit twee licht hellende lessenaarsvlakken die eveneens in elkaar overgaan. De boogvormige dakramen milderen het strenge karakter van de strakke gevels. De overkragende verdieping op de smallere begane grond geeft de toeschouwer het gevoel dat het gebouw zweeft en dat de zwaartekracht overwonnen wordt. Door deze overkraging van het volume vervaagt de architect de grens tussen de binnen- en buitenruimte. Het in elkaar grijpen van de twee transparante volumes resulteert in een boeiende gevelcompositie waar een subtiel spel van lijnen en vlakken wordt gespeeld. De fijne raamkaders van de verschillende gevelvlakken lopen vloeiend in elkaar over terwijl de brede, witte boorden van de vloeren en dakranden een compositorisch evenwicht zoeken met de recent vervangen grijze invulpanelen, in oorsprong zwart. De in oorsprong open benedenverdieping werd gesloten door ritmische glaspartijen.

Plattegrond: Centrale trappenhal met links en rechts trappenpartijen die de verspringende verdiepingen verbinden. De oorspronkelijk kleurrijke marmeren vloer op de begane grond werd vervangen door eenvoudige crèmekleurige tegels. De dakramen creëren interessante geometrische vormen op de plaats waar hun binnenoppervlakte het plafond snijdt. De houten latjes van de zoldering volgen de elegante vorm van deze zonderlinge perforaties.

  • Architectuur in eigen buurt. Gevels en gebouwen in Wevelgem, een kennismaking, Kortrijk, 2002, p. 106-108.
  • DEJONGHE T., Het Sint-Pauluscollege, van Paviljoen tot school, in Wibilinga, jg. 13, nr. 1, 2000, p. 28-38.
  • FEYEN T., STROOBANDT T., Sint-Pauluscollege Wevelgem. Adaptatie van het Joegoslavisch paviljoen op de Wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel ontworpen door Vjenceslav Richter, Licentiaatsverhandeling Faculteit Toegepaste Wetenschappen, Universiteit Gent, 1997-1998.
  • Tentoonstelling te Brussel 1958, de architectuur, de tuinen, de verlichting, Brussel, 1958, z.p.
  • Tentoonstelling te Brussel 1958, de buitenlandse en Belgische inzendingen, Brussel, 1958, p. 63-67.

Bron: DE GUNSCH A. & DE LEEUW S. met medewerking van SCHEIR O. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wevelgem, Deelgemeenten Wevelgem, Gullegem en Moorsele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL15, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: De Gunsch, Ann; De Leeuw, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Expo 58-paviljoen van Joegoslavië [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/70903 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.