erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Martinus en Sint-Christoffel

bouwkundig element
ID
71475
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/71475

Juridische gevolgen

Beschrijving

Georiënteerd bedehuis, centraal op het dorpsplein. Oude delen beschermd als monument. Laatgotische hallenkerk uit het einde van de 15de of het begin van de 16de eeuw, opgetrokken ter vervanging van de Romaanse zaalkerk die gesloopt werd in de 15de eeuw. Bedehuis voorheen met omringend kerkhof waarvan de calvarie tegen de zuidgevel en verschillende ingemetselde grafzerken nog getuige zijn, thans opgeruimd en vervangen door parkeerplaatsen ten oosten en ten westen. Ten oosten, linde en ten noorden leilinden.

Bedehuis opgetrokken vóór 1165, vermoedelijk door de heren van Moorsele, zie de geringe afstand tussen de kerk en de mote van het kasteel. De parochie en het eerste kerkgebouw op die plaats zijn vermoedelijk ouder en ontstaan in het midden van de 11de eeuw. In 1046 schonk Lambertus van Vyve één bunder grond aan het altaar van Sint-Bertulfus in de kerk van Harelbeke. Deze nederzetting wordt in de geschreven bronnen vermeld als "Mortsella". De eerste vermelding van de kerk in archiefdocumenten dateert van 1165. Het patronaatsrecht was in handen van het kapittel van Harelbeke.

Tijdens de tweede helft van de 15de eeuw of in het begin van de 16de eeuw wordt de Romaanse zaalkerk gesloopt en vervangen door de huidige hallenkerk met kruisbeuk en vieringtoren.

1578: de kerk wordt door de geuzen in brand gestoken.

Vanaf 1595: heropbouw van de kerk, onder meer het Onze-Lieve-Vrouwekoor en het Sint-Cathelynekoor werden overdekt.

1626: herstelling en herinrichting beëindigd, de kerk wordt ingewijd door de bisschop van Doornik.

1725: verfraaiing van het interieur, aanbrengen lambrisering tegen de zij- en kruisbeuken.

1735: vernieuwing vloer Onze-LieveVrouwebeuk en koor.

1742: vernieuwing houten klokkenstoel (inscriptie ANNO 1742 op de steekbanden van de nieuwe klokkenstoel).

1775: bouw van bakstenen westportaal met rondboogvormige ingang.

1778-1779: verbouwingswerken aan toren en sacristie tevens herstellingswerken uitgevoerd aan plafond en vloer. De spitsboogvormige scheibogen worden door rondbogen vervangen.

1852: plannen voor de vergroting van het koor en de herstelling van de toren worden niet uitgevoerd.

1860: vernieuwen vloer van de benedenkerk met basèclesteen. Plaatsen van vloer met roosvormig motief in gekleurde marmer voor de altaren.

1891: plaatsen van drie hoogkoorvensters in witsteen ontworpen door Béthune.

1893: plaatsen van vier nieuwe vensters, twee in het Onze-Lieve-Vrouwekoor en twee in het Sint-Maartenskoor.

1910-11: vergroting van de kerk, met name verlenging van de westzijde van het schip met één travee en bouw van een nieuw portaal en een nieuwe doopkapel, de sacristie werd gesloopt en vervangen door een nieuwe. Plannen naar ontwerp van architect J. Carette (Kortrijk). Een neogotisch interieur komt in de plaats van het 18de-eeuwse.

1928: plaatsing nieuw orgel door Jules Anneessens uit Menen.

De plattegrond ontvouwt een driebeukig schip van vier traveeën, transept met uitstekende armen van één travee met rechte sluiting, vierkante vieringtoren. Hoofd- en zijkoren van twee traveeën met driezijdige sluiting. Ronde traptoren in de oksel van het zuidkoor en het zuidtransept. Voorgeplaatst westportaal en doopkapel, noordoostelijke sacristie op rechthoekige plattegrond. Verankerde baksteenbouw, verlevendigd door het gebruik van witte natuursteen voor hoekkettingen, maaswerk, waterlijsten en afzaten en verfraaid door getrapte fries. Natuurstenen plint. Leien zadeldaken. Vieringtoren van witte natuursteen met leien tentdak, spitsboogvormige gekoppelde galmgaten op de bovenste geleding. Traptoren met decoratief metselverband, afwisselend gebruik van rode en zwarte baksteen. Gevels geritmeerd door spitsboogvensters, ingevuld met natuurstenen maaswerk met driepas en visblaasmotief, waterlijsten met hogels of kruisbloemen. Koor geritmeerd door versneden steunberen. Centraal, voorgeplaatst westportaal, geflankeerd door halfronde toren en doopkapel. Puntgevel doorbroken door spitsboogvormige inkom, boven rondboognis met beeld van de patroonheilige.

Neogotisch bepleisterd en beschilderd interieur, schip geritmeerd door spitsboogvormige scheibogen op ronde zuilen met achtzijdige sokkel en beschilderd knoppenkapiteel. Kruising gemarkeerd door bundelpijlers met groen-, rood- en goudbeschildering op de kapitelen. Overdekking door middel van houten ogivaal tongewelf opgevangen door decoratief uitgewerkte consooltjes. Vloeren van basèclesteen en gekleurd marmer.

Mobilair. Marmeren hoofdaltaar met voorstelling van het Lam van de Apocalyps (1863), tabernakel met engelen (20ste eeuw). Zijaltaren. Onze-Lieve-Vrouwaltaar met beeld van Onze-Lieve-Vrouw van York (1864) en Sint-Maartensaltaar (tweede helft 18de eeuw, bovenbouw van 1819) met voorstelling van de heilige Martinus van Tours die zijn mantel deelt, tabernakel met oog Gods in driehoek. Vier eikenhouten biechtstoelen (circa 1870) naar ontwerp van Dumon (Brugge). Eikenhouten preekstoel met in de medaillons bustes van de evangelisten (19de eeuw). Drie smeedijzeren communiebanken van 1779 naar ontwerp van J.B. Valcke. Koorgestoelte (circa 1861) naar ontwerp van L. Buyls (Kortrijk). Marmeren doopvont (vermoedelijk 15de-eeuws of ouder). Orgel van 1928 naar ontwerp van J. Anneessens (Menen).

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, archief nr. W/00587.
  • Architectuur in eigen buurt. Gevels en gebouwen in Wevelgem, een kennismaking, Kortrijk, 2002, p. 17 en 127-128.
  • Catalogus van de kunstschatten van de Sint-Martinuskerk in Moorsele, Moorsele, 1978.
  • DESPRIET P., De Zuidwestvlaamse parochiekerken, deel 2, Kortrijk, 1983, p. 262-287.
  • DESPRIET P., De Sint-Maartenskerk in Moorsele. Geschiedenis - opgravingen - kunstbezit, Kortrijk, 1983.
  • ROOSE-MEIER B., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, provincie West-Vlaanderen kanton Menen, Brussel, 1976. p. 22-24.

Bron: DE GUNSCH A. & DE LEEUW S. met medewerking van SCHEIR O. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wevelgem, Deelgemeenten Wevelgem, Gullegem en Moorsele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL15, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: De Gunsch, Ann; De Leeuw, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Martinus en Sint-Christoffel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/71475 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.