Georiënteerd neogotisch bedehuis met basilicale opstand omgeven door struikgewas. Ten noorden van de kerk parking. De zuidelijke gevelwand wordt gemarkeerd door verscheidene oude grafstenen en -monumenten van het oude kerkhof. De westgevel van de zuidelijke beuk met grafsteen van Charles Vander Stichele en echtgenote en kinderen (onder andere Alphons Vander Stichele), een familie die een belangrijke rol heeft gespeeld in de geschiedenis van Gullegem.
Zuidelijke zijbeuk, tussen travee één en twee, gemarkeerd door Christus aan het kruis onder houten afdakje. In de 15de en 16de eeuw was de kerk een belangrijk bedevaartsoord voor Onze-Lieve-Vrouw.

Historiek

Reeds in 1105 is er sprake van een kerk, het patronaatsrecht is dan in handen van abdij van Sint-Maarten (Doornik).

1469: werken aan de toren.

1581: het koor wordt beschadigd door de geuzen.

Circa 1618: bouw van de laatgotische driebeukige hallenkerk met centrale achtzijdige toren, zie cartularium van de Guldenbergabdij.

1665: herstel van het dak.

1787: ingrijpende verbouwingswerken aan de kerk: aan de westzijde wordt een nieuw koor gebouwd met halfronde apsis, nieuwe ingang ter hoogte van de toren, oude koor wordt verbouwd tot portaal.

1788: bouw nieuw portaal.

1794: interieur van de kerk wordt beschadigd, onder meer altaar en tabernakel worden vernield door Franse troepen.

1795: een deel van het dak wordt vernield door storm.

1823-1833: herstellen van het dak.

1849: tweede ingrijpende verbouwingsfase naar plannen van architect Pierre Nicolas Croquison (Kortrijk). De drie beuken worden 17 meter verlengd, de toren en het oude koor worden afgebroken en er wordt een nieuwe toren opgetrokken. Opvallend was het niveauverschil tussen de daken van de oude kerk en het nieuwe deel.

1957: het oude dak en het dak van 1849 worden op dezelfde hoogte gebracht.

Beschrijving

Driebeukig bedehuis met bijna volledig ingebouwde westtoren. Schip van acht traveeën; zijbeuken met rechte sluiting; hoofdkoor met apsis.
Baksteenbouw onder leien zadeldak. Plint van Atrechtse zandsteen.

Westtoren van vier bouwlagen onder ingesnoerde naaldspits. Na de tweede bouwlaag vierkante basis overgaand in twee octogonale bouwlagen met tweeledige galmgaten op afzaten. Geprofileerd arduinen spitsboogportaal met erboven spistboogvenster met neogotisch traceerwerk. Aanleunende zijgevels doorbroken door neogotische spitsboogvensters met traceerwerk en onder druiplijst. Zijgevels geritmeerd door versneden steunberen en geprofileerde spitsboogvensters op afzaten.
Ten zuiden later toegevoegd portaal onder zadeldakje en oude deuropening in natuurstenen omlijsting (travee zes).

Interieur

Bepleisterd en beschilderd interieur. Neoclassicistisch getint schip geritmeerd door rondbogige scheibogen rustend op arduinen zuilen deels 18de-eeuws. Hoofdbeuk overwelfd door tongewelf met gordelbogen. Zijbeuken met vlakke overwelving. Schip met cementtegelvloer en koor met natuurstenen vloerbekleding.

Mobilair

Schilderijen: "kruisafneming" uit de 18de eeuw kopie naar P.P. Rubens; "Marteldood van Heilige Erasmus" 18de-eeuws; "Doopsel van Christus" laatste kwart van de 18de eeuw; "Aanbidding der herders" uit de 18de eeuw; "Onze-Lieve-Vrouw met Kind schenkt de rozenkrans aan de Heilige Dominicus Gusman", 19de-eeuws. Hoofdaltaar van 1907 naar ontwerp van Remi Lemahieu en uitgevoerd door atelier Lelan-Declercq (Kortrijk), retabel met voorstelling van Calvarie geflankeerd door de Vermenigvuldiging van broden en het Laatste Avondmaal. Neogotisch zuidelijk zij-altaar met retabel met Heilige Sint-Amandus (patroonheilige) naar ontwerp van Jean-Baptist (de) Bethune. Neogotisch noordelijk zij-altaar gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw. Laat neogotisch koorgestoelte. Preekstoel van circa 1750 en hersteld in 1846, de kuip wordt gedragen door de vier evangelisten, op de kuip cartouches met de bustes van de vier westerse kerkvaders, onder het klankbord bazuinschallende engelen. Twee biechtstoelen: noordelijke zijbeuk 17de-eeuwse biechtstoel hersteld in de 19de eeuw, met op de stijlen bustes die respectievelijk Berouw, Belijdenis, Vergiffenis en Boetvaardigheid voorstellen; zuidelijke beuk 18de-eeuwse classicistische biechtstoel. 19de-eeuwse en vroeg 20ste-eeuwse glasramen.