erfgoedobject

Meergezinswoningen met winkel in art-nouveaustijl

bouwkundig element
ID
7169
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/7169

Juridische gevolgen

Beschrijving

Ensemble meergezinswoningen met winkel in art-nouveaustijl, naar ontwerpen door de architect Jacques De Weerdt. Opdrachtgever van nummer 203 uit 1912 was bakker Louis Leber, van nummers 205-207 uit 1911 de heer J. Verschraegen.

De meergezinswoningen Verschraegen en Leber zijn representatief voor het oeuvre van Jacques De Weerdt uit de periode vanaf omstreeks 1905 tot aan de Eerste Wereldoorlog. In nauwelijks tien jaar tijd realiseerde de architect alleen al op het toenmalige grondgebied van de stad Antwerpen meer dan honderd panden, overwegend in art-nouveau- of neorococostijl, vaak van eenzelfde standaardtype. Deze architectuur is herkenbaar aan de voorkeur voor natuursteen als parement, de vloeiende lijnvoering, de plastische volumetrie en het sierlijke smeedijzer in zweepslagstijl. Begonnen als tekenaar in dienst van de Belgische Spoorwegen vóór de eeuwwisseling, liep zijn carrière tijdens de minder productieve jaren 1920 ten einde.

Nummer 203

Rijwoning van drie traveeën en vier bouwlagen onder een plat dak. Tot het bouwproject behoorde een L-vormige bakkerij van één bouwlaag onder een pseudo-mansarde achteraan op het perceel, die later werd verbouwd en verhoogd. Het art-nouveau-karakter van de lijstgevel, die zich onderscheidt door een parement uit witte natuursteen, berust hoofdzakelijk op de vorm, profilering en omlijsting van de vensters, de lekdrempels met spuwer en het smeedwerk, afgeleid van de architectuur van Victor Horta. Van de oorspronkelijke pui met hoekpenanten en een hardstenen plint, ingevuld met een poortdoorgang en een afgeronde winkelpui met hoekportaal en art-nouveauroeden, rest slecht de overspanning, een doorlopende geklonken I-balk. Gemarkeerd door de puilijst beantwoordt de bovenbouw aan een regelmatig ordonnantieschema. De compositie legt de klemtoon op de middenas, die wordt gemarkeerd door balkons met smeedijzeren borstweringen, rechthoekig met stalen consoles op de eerste verdieping, gebogen Franse balkons met een natuurstenen console op de bovenste twee verdiepingen. Registers van spiegelboogvensters met geprofileerde dagkanten en individuele lekdrempels met spuwer. Deze zijn op de bovenste twee verdiepingen gevat in oplopende, geprofileerde spaarvelden, met casementen op de borstweringen, waarvan de vulling in sgraffito, mozaïek of keramiek is verdwenen. Een houten kroonlijst op modillons vormt de gevelbeëindiging.

Volgens de bouwplannen beslaat de winkel met achterkamer en keuken de begane grond, geflankeerd door de doorgang naar de bakkerij met werkplaats, oven en opslagruimten. De huurkwartieren op de bovenverdiepingen, ontsloten door de zijdelings ingeplante traphal, bestaan uit twee kamers met zijkamertje, een terrasloggia waarop pomp en wc, en een achterkamer.

Nummers 205 en 207

Rijwoningen van drie ongelijke traveeën en drie bouwlagen onder een pseudo-mansarde (leien). De lijstgevels hebben een parement uit ivoorkleurige Silezische brikken in kruisverband, met gebruik van witte natuursteen voor speklagen, lateien, lekdrempels, imposten, sluit- en boogaanzetstenen, balkons en medaillons. Van beide panden zijn de art-nouveau-winkelpuien verbouwd, oorspronkelijk in nummer 205 met een winkel- en privé-inkom, in nummer 207 met een zijportaal en afgeronde vitrine. Axiaal van opzet, legt de compositie van de bovenbouw de klemtoon op de bredere middentravee, die op de tweede verdieping wordt gemarkeerd door een Frans balkon met uitgelengde consoles en smeedijzeren borstwering (verwijderd in nummer 207). Registers van korfboog- of rechthoekige vensters met afgeronde bovenhoeken in nummer 205, en rechthoekige vensters met latei en ontlastingsboog in nummer 207, alle op gebogen lekdrempels met spuwer. Nummer 205 onderscheidt zich op de bovenste verdieping door hoeklisenen met kraagsteen en topstuk, en medaillons op de borstwering. Een klassiek hoofdgestel met casementen in de fries en een houten kroonlijst op modillons en consoles vormt de gevelbeëindiging. De casementen dragen sgraffitopanelen met guirlandemedaillons. Drie houten dakkapellen met een uitkragende waterlijst op consoles. Nummer 207 onderging ingrijpende verbouwingen, waaronder het verwijderen van het gevelbrede smeedijzeren balkon boven de pui, het middenbalkon van de tweede verdieping, de houten kroonlijst en dakkapellen. Vandaag blind droegen de casementen in de borstwering en de boogvelden van de tweede verdieping oorspronkelijk sgraffito-, mozaïek- of keramiekpanelen.

Beide rijwoningen bestaan uit een hoofdvolume en een smalle achterbouw. Volgens de bouwplannen biedt de begane grond ruimte aan de winkel met achterkamer en keuken annex pomphuis en wc. De huurkwartieren op de bovenverdiepingen, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal, omvatten twee kamers, een keuken annex pomphuis en wc en een terrasloggia. Het dakniveau herbergt mansardekamers.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1911#398 (nummer 205), 1911#1566 (nummer 207) en 1912#2235 (nummer 203).
  • VANHOVE B. 1978: De Art Nouveau-architectuur in het Antwerpse: een doorsnede , onuitgegeven verhandeling Rijksuniversiteit Gent, 94-95.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Meergezinswoningen met winkel in art-nouveaustijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/7169 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.