erfgoedobject

Schepenhuis en afspanning De Gouden Bank

bouwkundig element
ID
71715
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/71715

Juridische gevolgen

Beschrijving

Beeldbepalende en historische herberg zogenaamd "Gouden Bank". In oorsprong schepenbank met herberg opgetrokken circa 1650 door Philippe de Cerf, heer van Hondschote. De herberg werd "den banc" genaamd. Het was een gebouw in vakwerk.

De oudste figuratieve voorstelling van de schepenbank staat in "Lant bouck der prochie van Gullegem" (1703-1771). De schepenbank wordt tevens afgebeeld in het "Renteboek van de heerlijkheid Hondschote in Gullegem, Sint-Eloois-Winkel en Moorsele" (1759). In 1682 koopt de heer van de heerlijkheid Hondschote de titel van heer van Gullegem van de heer van Heule, waardoor hij ook heer van de parochie werd. Vanaf dan is de herberg ook wetshuis van de parochie Gullegem. Vanaf dan spreekt men in de archieven ook van de "Gouden Bank". Daarnaast was de herberg ook het gildenhof van de "Ridderlijke Gilde der Bosschieters van Sint-Barbara", van de " Vrie Gilde van de edelen ridder Sinte Sebastieen met den Hantboghe" en van de "Rhetorique Gilde van den H. Anthonius gheseyt Fontainisten". Doordat de Heulebeek de frontlijn is tijdens de negenjarige oorlog tussen Spanje en Frankrijk (1678-1688) kent Gullegem heel wat oorlogschade. Het centrum van Gullegem wordt verwoest en de meeste boerderijen worden verlaten. Ook de Gouden Bank was vervallen. In 1712 wordt de herberg samen met het nabijgelegen kasteel hersteld. Na de dood van Joanna van Clichthove komt de heerlijkheid in handen van Philippe de Lauretan een ver familielid. Hij is echter geen dorpsheer meer. Zijn broer Jacques is wel dorpsheer van Gullegem. Hij laat zich, evenals zijn voorgangers, vertegenwoordigen door een baljuw. Het is vermoedelijk de baljuw die erop aandringt om de oude herberg en het wetshuis in 1776 te vervangen. Ook het kruispunt wordt bij deze gelegenheid heraangelegd. In 1788 verkoopt de dochter van Philippe de Lauretan, die overleden was in 1776, het kasteel, de hoeve en de schepenbank aan baron Louis d'Haveskerke. Hij is de laatste eigenaar van de Gouden Bank die zich ook heer van de heerlijkheid Hondschote mag noemen. In 1794 worden de heerlijkheden afgeschaft en verliest de Gouden Bank haar eeuwenoude functie als schepenhuis van de heerlijkheid Hondschote en in 1795 met de afschaffing van de lokale parochiebesturen haar functie als wethuis. De gemeentelijke administratieve diensten verhuizen naar de herbeg "De Valke", het nieuwe maison commune van Gullegem. Van 1853 tot 1898 is er aan de Gouden Bank ook een tolbareel verbonden. Vanaf 1893 tot 1955 Buurtspoorwegstation. Van begin 1950 tot 1975 lag voor de herberg de gemeentelijke weegbrug. In de 20ste eeuw groeide de Gouden Bank uit tot een belangrijke ontmoetingsplaats voor handelaars.

Afspanning en wetshuis opgetrokken in 1776, vervangt de vervallen oorspronkelijke schepenbank van circa 1650. Verankerde baksteenbouw onder pannen zadeldak. Zijpuntgevels met aandak en vlechtingen. Strak en evenwichtig opgebouwde lijstgevel van zeven traveeën en twee bouwlagen. Aflijnende geprofileerde bepleisterde en beschilderde kroonlijst. Getoogde vensters met deels behouden schrijnwerk. Schuiframen met kleine roedeverdeling en luiken. Recent vernieuwd op de bovenverdieping. Centraal blind bovenvenster. Verdiept portaal opgenomen in de afgeschuinde hoektravee met overstek bereikbaar door arduinen trapje geflankeerd door twee arduinen palen en smeedijzeren leuning. Rechthoekige deur onder ijzeren I-balk. Erboven sieranker die de levensboom voorstelt. Voorgevel gekenmerkt door paardenringen. Meer gesloten achtergevel. Rechterzijgevel gemarkeerd door arduinen paardenvoederbak. Links lagere aanbouw, voorheen de paardenstallen thans ingericht met sanitair.

Interieur. Kelder met bepleisterd en beschilderd bakstenen tongewelf. Vloer van grote blokken hardsteen. Verbouwde begane grond en verdieping. Behouden binnendeuren onder meer toegang tot de bovenverdieping. Houten steektrap. Zolder met gaaf bewaarde gordingenkap samengesteld uit nokgebint en twee schaargebinten. Bij de herberg bleef de eeuwenoude schietstand behouden bestaande uit een houten volume op de tweede bouwlaag aan de achtergevel en ertegenover bakstenen muur met rechthoekige opening waardoor geschoten moest worden.

  • Rijksarchief Kortrijk, Gemeentearchief Gullegem, nr. 8 (renteboek van de heerlijkhied Hondschote in Gullegem, St.-Eloois-Winkel en Moorsele, 1759), (kaart 1); Gemeentearchief Gullegem, nr. 5 (Lantbouck der prochie van Gullegem, 1771), (kaart 3).
  • DEBUSSERÉ J., 350 jaar "Gouden Bank", in 't Meiboompje, jg. 18, nr. 3, 2001, p. 69-118.

Bron: DE GUNSCH A. & DE LEEUW S. met medewerking van SCHEIR O. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wevelgem, Deelgemeenten Wevelgem, Gullegem en Moorsele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL15, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: De Gunsch, Ann; De Leeuw, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Schepenhuis en afspanning De Gouden Bank [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/71715 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.