erfgoedobject

Watermolen Dorpermolen en omgeving

bouwkundig / landschappelijk element
ID
72336
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/72336

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalige watergraanmolen (onderslagmolen) op de Bosbeek. Graanmolen van het onderslagtype. Eerste vermelding in 1530. Hij staat aangeduid op de Ferrariskaart (1771-77) en in de Atlas van de Buurtwegen (1845); hij was steeds eigendom van de heren van Opoeteren, oorspronkelijk de prins-bisschop van Luik, sinds 1619 de familie de Selys. Wanneer de familie Bemelmans van Luik in 1845 de goederen van de Selys in Opoeteren koopt, hoort daar ook de Dorpermolen bij.

Het huidige gebouw dateert van 1859. Sinds de jaren 1950 wordt op elektriciteit gemalen. De molen is een klein, rechthoekig diephuis van twee traveeën en één bouwlaag onder wolfsdak (mechanische pannen). Bakstenen gebouw, met in de achtergevel het thans metalen molenrad; betonnen sluiswerk over de Bosbeek. In de voorgevel een rechthoekig laadvenster in houten kozijn; de houten katrol onder de dakrand is nog aanwezig. Rechthoekige deur in houten kozijn. In de linkerzijgevel een rechthoekig venster onder houten latei. Twee houten kozijnen in de rechterzijgevel. In de achtergevel getoogde vensters.

  • CUPPENS H. & SMET W., Limburgse watermolens. Molens op de Aabeek-Bosbeek en Itterbeek, Sint-Niklaas, 1980.
  • LINDEKENS L., Opoeteren: dorpsmonografie, Hasselt, 1986.
  • VAN DOORSLAER B., Met de stroom mee of tegen de wind in ? Molens in Limburg, Borgloon, 1996, p. 41.

Bron: SCHLUSMANS F. 2005: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kantons Bree - Maaseik, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Op de Kabinetskaart van de Ferraris lag de watermolen in de vallei van de Bosbeek net ten zuiden van de dorpskern van Opoeteren. Langs de beek stond een bomenrij en er passeerde een voetweg. De Atlas der Buurtwegen toont het tracé van de oorspronkelijke kronkelende beek, de Kleine Beek of Oude Beek, met ten noorden de rechtgetrokken molenloop genaamd de Grote Beek of Bosbeek. De beekvallei rondom de molen bleef tot het midden van de 20ste eeuw in gebruik als open grasland met enkele houtkanten. Hier lag oorspronkelijk een ven dat gebruikt werd voor het roten van vlas. Later trad verbossing op in de vallei.

De percelen in de directe omgeving van de molen zijn vandaag ingericht als hooi- of weiland met verspreide houtkanten. In het weiland ten noorden van de Bosbeek staan enkele fruitbomen. Tussen de Bosbeek en de Oude Beek ligt een dicht begroeid elzenbroekbos met voornamelijk zwarte elzen. De oude beek stroomt hier door het laagste punt van de vallei. Het hoogteverschil tussen dit laaggelegen broekbos, omarmd door de twee beken, en de Dorpermolenstraat wordt overbrugd met een oude betonnen kade uit 1950 met op de oever een rij jonge wilgjes in de berm.

De valleibodem bestaat hier uit twee delen en zorgt voor reliëf. Het onderste niveau betreft de alluviale vlakte die bij hoog water overstroomt, en onder andere het broekbos omvat. Het andere, noordwestelijk aansluitende deel bestaat uit een zachte helling, oplopend naar de valleirand en ontstaan door hellingsprocessen tijdens de voorlaatste ijstijd.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970, schaal 1:25.000.
Auteurs: Verdurmen, Inge
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Watermolen Dorpermolen en omgeving [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/72336 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.