Geheel van twee gekoppelde burgerhuizen in gematigde art-nouveaustijl, gebouwd in opdracht van de aannemer Adriaan Brosens, naar een ontwerp door de architect Gustave Fierens uit 1908 (inscriptie). Bij de bouw werd afgeweken van het vergunde ontwerp, dat uit de combinatie van een burgerhuis en een winkelhuis bestond. Gelijktijdig bouwde de aannemer een geheel van twee burgerhuizen om de hoek in de Van Schoonbekestraat, nadat hij begin 1908 al de bouw had aangevat van de meergezinswoning met aanpalend winkelhuis Van Schoonbekestraat 184-186. Deze verschillende bouwprojecten vormen een aaneensluitend geheel op de hoek van de Markgravelei en de Van Schoonbekestraaat. In hun uiteindelijke vorm zijn de woningen Markgravelei 89-91 identiek aan het stel van twee gekoppelde burgerhuizen dat Fierens eerder dat jaar op de aanpalende percelen in de Van Schoonbekestraat had ontworpen in opdracht van Jos Thijssen-Peeters en de aannemer Constant Van Regemortel. Wellicht besloot Brosens tijdens de bouw dit ontwerp over te nemen. Van de aannemer zijn in Antwerpen bouwprojecten teruggevonden uit de periode 1898 tot 1932.
De twee stellen burgerhuizen aan Markgravelei en Van Schoonbekestraat zijn representatief voor het vroege oeuvre van Fierens, wiens carrière omstreeks 1905 een aanvang nam. Van bij de start bijzonder productief, realiseerde de architect vóór de Eerste Wereldoorlog tientallen van dergelijke panden in Antwerpen, vaak per twee of meer gekoppeld. Naargelang het project paste hij de beaux-artsstijl of een gematigde art nouveau toe, soms zoals in het geval van de woningen Brosens een vermenging van beide. In hetzelfde bouwblok realiseerde Fierens kort daarna de aanpalende woning Bergman en in 1914 voor eigen rekening meergezinswoning met aanpalend burgerhuis op de hoek van de Robert Molsstraat.
Geschakeld volgens spiegelbeeldschema, en met een gevelbreedte van drie traveeën, tellen de rijwoningen drie bouwlagen onder een zadeldak. De lijstgevels hebben een parement uit natuursteen, op een arduinen plint. Symmetrisch van opbouw, geleed door de puilijst en afgewerkt met een klassiek hoofdgestel, legt de compositie de klemtoon op de middenas. Deze wordt gemarkeerd door pilasters en balkons met een balustrade of een smeedijzeren borstwering. Het art-nouveaukarakter komt het sterkst tot uiting in de profileringen en in het smeedwerk. De gevelornamentatie is dan weer ontleend aan de Lodewijk XVI-stijl, met guirlandes aan strikken en chutes. Een rechthoekige houten erker vervangt het balkon van het linker pand. Waar de kroonlijsten werden vernieuwd, is het houten schrijnwerk van deuren en vensters grotendeels bewaard.
De plattegronden beantwoorden aan de klassieke typologie van het burgerhuis, dat uit een voorbouw en een smalle achterbouw in entresol bestaat. Op de begane grond wordt de enfilade van salon, eetkamer en veranda, zoals gebruikelijk geflankeerd door de vestibule, het trappenhuis en de keuken. De bovenverdiepingen bestaan vermoedelijk uit een voor- en een achterkamer, met secundaire vertrekken als een 'cabinet de toilette' of de badkamer in de achterbouw.
Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Braeken J. 2012: Gekoppelde burgerhuizen in art-nouveaustijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/141733 (geraadpleegd op ).
Eenheidsbebouwing in spiegelbeeld, naar ontwerp van G. Fierens en door middel van gevelsteen "1908" gedateerd. Natuurstenen lijstgevels van drie traveeën en drie bouwlagen onder plat dak; markante balkons, respectievelijk op tweede en derde verdieping, eerstgenoemde op nummer 89 omgebouwd tot erker. Eclectisch decor met festoenen, strikken en gestileerde art-nouveaumotieven. Rechthoekige muuropeningen, nummer 89 met breed, recenter winkelraam.
Bron: PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nc, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. 1989: Gekoppelde burgerhuizen in art-nouveaustijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/7274 (geraadpleegd op ).