De molensite laat zich opsplitsen in twee delen, met de Bosbeek als splitsende factor. De watergraanmolen bevindt zich op de rechteroever. Het waterrad op de Bosbeek maakt de overgang naar de bebouwing op de linkeroever. De molenuitrusting vertoont duidelijk 19de-eeuwse kenmerken met 20ste-eeuwse aanvullingen.

Historiek

In 1437 was op deze plaats al sprake van een watermolen, op dat moment gekend als de 'Klooster Oliemolen'. De zusters van het agnetenklooster bezaten er toen immers een concessie.

De huidige onderslagmolen werd gebouwd in 1560 als dubbelmolen. Op de ene oever betrof het een korenmolen en op de andere een volmolen.

In 1702 verklaarde molenaarsknecht Gerrit Seeuven dat Spaanse troepen in de nacht van 21 september 1702 graan en meel stalen uit de molen.

Tussen 1737 en 1748 werd de molen begaan door Joannes Pinxten.

In 1774 werd de volmolen aangeduid als 'Looimolen' of 'Runmolen', daar men er eikenschors maalde tot looi of run, dat de leerlooiers nodig hadden om dierenhuiden tot leer te looien.

Omstreeks 1818 installeerde J.J. Titeux (1778-1843), de eerste drukker in Maaseik met een drukkerij in de Marktstraat, een papiermolen bij de reeds bestaande molen. Op die manier kon hij zijn eigen papier fabriceren. De papiermolen en –fabriek bleven tot in 1863 in werking. Vanaf toen werd er uitsluitend graan gemalen.

De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 14 juli 1848 de vastgestelde peilhoogte van 0,850 meter goed.

Eigenaar in 1844 was Jan Dumarteau, boekdrukker te Maaseik. Zijn zoon Juliaan, drukker te Maaseik, erfde de molen in 1846. Notaris Hubertus Hermans uit Maaseik kocht de molen aan in 1854. Huurder-molenaar Pieter Smeets-Barthels kon de molen in 1874 in zijn bezit krijgen. Na zijn overlijden in 1915 kwam de molen in handen van zijn weduwe en kinderen. Eén van hen was Jan Smeets-Haeken. Na zijn overlijden in 1930 werd de molen verkocht aan molenaar Pierre Vrancken-Haeken (+1936). In 1937 kwam de molen toe aan de weduwe van Nicolaas Ruttens-Trines. Zoon Matheus Ruttens-Goyens, eigenaar sinds 1960, werd de laatste beroepsmolenaar. In 1998 kwam de Wurfeldermolen in het bezit van Roberto Torregiani - Ruttens, getrouwd met de dochter van de laatste molenaar Matheus Ruttens-Goyens. Sinds 2000 woont de familie Torregiani-Ruttens in het gerenoveerde en gerestaureerde deel van de molen.

Beschrijving

De molensite bestaat uit twee delen, met de Bosbeek als splitsende factor. Op de rechteroever, aan de kant van de Wurfeldermolenweg, bevinden zich de restanten van de graanmolen. Op de linkeroever doet de bestaande bebouwing inmiddels dienst als woning. Het molenrad bevindt zich onder een afdak tussen de twee gebouwen in. Enkel de restanten van de graanmolen zijn beschermd als monument.

Molenhuis

Het betreft een zelfstandig gebouw op de rechteroever van de beek. Het gebouw is enkel via een dakconstructie verbonden met het woonhuis op de linkeroever. Het bakstenen, wit geschilderd gebouw is voorzien van een lang zadeldak. Haaks hierop bevinden zich twee korte vleugels. Tussen beide vleugels is een afdak gemaakt met houten gevelkop. De gevels aan de waterkant zijn opgetrokken in vakwerk, maar hebben inmiddels een bakstenen opvulling.

De maalruimte wordt bereikt via een afzonderlijke ingang. De zolder is verstevigd met houten stutten en doet dienst als opslagplaats met vloer op I-profielen en gietijzeren zuilen. De zolder heeft een interessante, traditionele dakconstructie.

Het roerend werk van de molen bestaat uit vooreerst uit het waterrad. Het betreft een groot ijzeren waterrad met een diameter van ongeveer zes meter. Het is een rad van het onderslagtype met ijzeren profielen, gebout, ijzeren pluiplanken en gietijzeren stervormig hart op een stalen as. Het geheel is overwelfd door middel van een doorlopend dak.

Verder bestaat het roerend werk uit:

• een houten borstbalk op betonnen regelwerk;
• houten sluisdeuren met ijzeren staarten;
• een maalsluis bediend door middel van een houten hefboom;
• bruggen en overgangen uit ijzer en hout;
• een asput met bakstenen bekleding en klassiek, zwaar gietijzeren raderwerk uit de tweede helft van de 19de eeuw;
• twee steenkoppels met kunststenen, één met zwaaipandscherpsel en één met recht scherpsel, tweetakse rijnen en hoed. De uitrusting hiervan is in hout en volledig. Beide steenkisten zijn voorzien van een ronde ring en van gedraaide stijltjes;
• drie jacobsladders in houten buizen;
• één galg;
• één gietijzeren haverpletter met riemaandrijving;
• één kamermolen van na de Tweede Wereldoorlog met plaatijzeren kast en afzuiging naar stoffilter;
• één stoffilter (cycloon) met riemaandrijving en
• één ijzeren menger met riemaandrijving.