Teksten van Geheel van vijf burgerhuizen in eclectische stijl

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/7351

Geheel van vijf burgerhuizen in eclectische stijl ()

Geheel van vijf burgerhuizen in eclectische stijl gebouwd in opdracht van de heer J. Van den Bosch, naar een ontwerp door Frans Van Ballaer uit 1894 (gevelinscriptie). Het vastgoedproject behoort tot het rijpe oeuvre van de weinig productieve architect, die in Antwerpen actief was vanaf 1880 tot aan de Eerste Wereldoorlog. In zijn beginjaren alterneerde hij het conventionele neoclassicisme met vroege uitingen van de neo-Vlaamserenaissance-stijl, zoals het hotel Van Genk uit 1883 in de Pothoekstraat. In ontwerpen van na de eeuwwisseling, zoals de gekoppelde hotels De Winter en Van Erkel uit 1905 aan de Van Putlei, leunde Van Ballaer voorzichtig aan bij de art nouveau.

Het geheel bestaat uit twee stellen volgens repeterend schema gekoppelde rijwoningen en een individueel ontworpen rijwoning, afwijkend van type. Gevarieerd van opzet, onderscheidt het gevelfront zich door een verzorgd parement uit witte natuursteen, met gebruik van blauwe hardsteen voor de plint, waterlijsten, speklagen, lateien, erkers en deuromlijstingen. De plattegronden beantwoorden aan de klassieke typologie van het burgerhuis dat uit een hoofdvolume en een smalle achterbouw in entresol bestaat, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal.

Nummer 79

Met een gevelbreedte van twee ongelijke traveeën, omvat de geknikte rijwoning een souterrain en twee bouwlagen onder een mansardedak (leien). De compositie verdeelt de accenten over het brede zijrisaliet en de hoger opgetrokken portaaltravee, oorspronkelijk met een torenhelm als bekroning. Een rechthoekige houten erker met consoles en smeedijzeren balkonborstwering markeert het risaliet, dat wordt bekroond door een dakkapel met driehoekig fronton. De omlijsting van het portaal bestaat uit pilasters, een entablement en een bovenlicht met klauwstukken en driehoekig fronton; tegelpaneel in de borstwering van de topgeleding. Verder rechthoekige vensters en houten kroonlijst. Smeedijzeren inkomdeur en souterraintralie uit het interbellum, grotendeels vernieuwd vensterschrijnwerk, gietijzeren voetschraper.

Nummers 81-83

Met een gevelbreedte van drie traveeën, omvatten de rijwoningen drie bouwlagen onder een zadeldak. Geleed door de puilijst, de bovenbouw gevat in een rechthoekig spaarveld met tandlijst, legt de compositie de klemtoon op de eerste verdieping. Deze wordt gemarkeerd door een gevelbrede, driezijdige houten erker steunend op een structuur van ijzeren I-balken en hardstenen consoles, met een houten balkonborstwering als bekroning. Verder regelmatige registers van rechthoekige deur- en vensteropeningen, met een getoogd of tudorbogig boogveld op de begane grond, een middenkalf en tudorbogig bovenlicht in de topgeleding. Een houten kroonlijst op getrapte hoekconsoles vormt de gevelbeëindiging. Het houten schrijnwerk van inkomdeuren (twee types) en vensters is integraal bewaard, evenals de smeedijzeren keldertralies en gietijzeren voetschrapers.

Nummers 85-87

Met een gevelbreedte van twee ongelijke traveeën, omvatten de rijwoningen een souterrain en drie bouwlagen onder een zadeldak. Asymmetrisch van opzet; legt de compositie de klemtoon op de brede zijtravee, die op de eerste verdieping wordt gemarkeerd door een rechthoekige, hardstenen erker, met een smeedijzeren balkonborstwering tussen postamenten als bekroning. Verder regelmatige registers van rechthoekige deur- en vensteropeningen met waterlijst en bewerkte onderdorpel. Een entablement op consoles en een bovenlicht met klauwstukken en driehoekig fronton accentueert het portaal. Klassiek hoofdgestel met metopen in de fries en houten kroonlijst op klossen en tandlijst als gevelbeëindiging. In nummer 83 bewaarde houten inkomdeur en vensterschrijnwerk, maar tot garage verbouwd souterrain. In nummer 85 bewaarde smeedijzeren souterraintralies, maar grotendeels vernieuwd schrijnwerk.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1894#2101.

Auteurs:  Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Braeken J. 2017: Geheel van vijf burgerhuizen in eclectische stijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/195008 (geraadpleegd op ).


Eenheidsbebouwing ()

Eenheidsbebouwing van 1894 naar ontwerp van F. Van Ballaer (zie bouwaanvraag en inscriptie op nummers 83 en 85).

Nummer 79. Enkelhuis van twee traveeën en twee à drie bouwlagen onder pseudo-mansardedak. Neoclassicistische lijstgevel met natuurstenen parement en verhoogde begane grond. Rechts markante erker met bekronende ijzeren balkonleuning voor dakvenster in hardstenen omlijsting onder driehoekig fronton. Rechthoekige vensters en deur, laatstgenoemde in hardstenen entablementomlijsting onder rechthoekig bovenlicht in omlijsting met vleugelstukken en driehoekig fronton.

Nummers 81 en 83. Identieke enkelhuizen van drie bouwlagen. Natuurstenen lijstgevels met op bel-etage gevelbrede houten erkers en bekronende balkons. Getoogde muuropeningen.

Nummers 85 en 87. Identieke enkelhuizen van twee traveeën en drie bouwlagen. Natuurstenen lijstgevels met markante erkers en bekronend balkon. Rechthoekige muuropeningen. Deuren in entablement onder rechthoekig bovenlicht in omlijsting met vleugelstukken en driehoekig fronton. Kelderverdieping van nummer 83 verbouwd tot garage.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers D2, 1894, Modern Archief 20.300, dossier 2101.

Bron: PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nc, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. 1989: Geheel van vijf burgerhuizen in eclectische stijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/7351 (geraadpleegd op ).