Teksten van Ensemble van vier burgerhuizen in second-empirestijl

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/7395

Ensemble van vier burgerhuizen in second-empirestijl ()

Ensemble van vier burgerhuizen in second-empirestijl, volgens de bouwaanvragen uit 1864 (nummers 68-70) en 1865 (nummers 72-74) voor eigen rekening opgetrokken door de aannemer Henricus Joannes Van Gastel. De panden werden omstreeks 2007 gesloopt voor de uitbreiding van de Zoo over de volledige pare zijde van de Ommeganckstraat.

Henricus Joannes Van Gastel was in Antwerpen actief van 1853 tot zijn overlijden in 1886, waarna het aannemersbedrijf werd voortgezet door zoon Henri Van Gastel. Een dertigtal bouw- en vastgoedprojecten voor werkmanswoningen, burger- en herenhuizen in neoclassicistische en second-empirestijl kon worden geïdentificeerd. In de Ommeganckstraat diende Van Gastel tussen 1862 en 1865 bouwaanvragen in voor vier bouwprojecten, goed voor negen burgerhuizen. Voor één daarvan, een symmetrisch ensemble van drie woningen, deed hij in 1863 beroep op de architect Henry Redig.

Rijwoningen met enkelhuisopstand van drie traveeën en drie bouwlagen onder een zadeldak (nok parallel aan de straat). Het betreft een symmetrisch geheel van drie burgerhuizen met een rijker uitgewerkt middenpand (nummers 70-74), en een burgerhuis met een afwijkend gevelontwerp (nummer 68), alle gekoppeld volgens repeterend schema. De bepleisterde en beschilderde lijstgevels met schijnvoegen op de begane grond rusten op een plint uit blauwe hardsteen. Horizontaal geleed door de puilijst, legt de compositie telkens de klemtoon op de middenas, die op de eerste verdieping wordt gemarkeerd door een balkon met bewerkte consoles. Verder beantwoorden de opstanden aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van rechthoekige of rondboogopeningen op cordonvormende of individuele lekdrempels, afgewerkt door een klassiek hoofdgestel met een houten kroonlijst.

Nummer 68, met een hogere bouwhoogte, heeft rondboogopeningen in de pui, met een diamantkopsleutel en casementen in de zwikken. De bovenvensters zijn gevat in geriemde omlijstingen, op de eerste verdieping en in de middenas van de tweede verdieping geaccentueerd door een stucsleutel. Verder heeft het balkon een geajoureerde borstwering, de tweede verdieping second-empire-onderdorpels, en rust de kroonlijst op consoles.

Nummer 70 en 74, de twee identieke zijpanden van het symmetrische geheel, waarvan nummer 74 opnieuw werd gecementeerd met verlies van het stucdecor. Zij hebben rechthoekige muuropeningen, de bovenvensters met afgeronde bovenhoeken. Deze laatste onderscheiden zich in nummer 70 door geriemde waterlijsten op doorgetrokken imposten, sluitstenen en op de tweede verdieping onderdorpels in second-empirestijl. IJzeren balkonborstweringen, en in nummer 70 casementen in de fries van het hoofdgestel.

Nummer 72, het hogere middenpand van het symmetrische geheel, heeft rechthoekige muuropeningen op de begane grond en tweede verdieping, en rondboogvensters op de bel-etage. Daarvan wordt de middenas gemarkeerd door een balkon met geajoureerde borstwering op leeuwenkopconsoles. Julien Duivepart liet in 1912 de rechthoekige houten erker toevoegen, samen de verbouwing van het interieur. Omlijste bovenvensters, op de bel-etage met een sluitsteen en een paneel op de borstwering, op de tweede verdieping met oren, ingekerfde ranken op de latei en een onderdorpel. Het hoofdgestel is verrijkt met halfronde rankwerkcasementen en uitgelengde consoles onder de kroonlijst met tandlijst.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1864#649 (nummers 68-70), 1865#510 (nummers 72-74), 1863#690 (Redig) en 1912#2015 (nummer 72); foto FOTO-OF#6758.

Auteurs:  Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ensemble van vier burgerhuizen in second-empirestijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/313609 (geraadpleegd op ).


Drie burgerhuizen ()

Enkelhuizen van drie traveeën en drie bouwlagen, van 1864 en 1865. Bepleisterde, beschilderde lijstgevels op sokkel van arduin. Markant paneelwerk, met typische vormgeving voor de nummers 68 en 70. Voorts de gebruikelijke schijnbossages, puilijsten, kordonvormende lekdrempels; nummer 70 met kenmerkend balkon voor de jaren circa 1860, nummer 72 met latere erker op wangvormige consoles met leeuwenkop.

Sobere gevelafsluiting, alleen nummer 72 met meer uitgewerkte stucwerkfries alternerend met gekoppelde consoles en tandlijst. Rondbogige en rechthoekige muuropeningen, voor nummer 70 met afgeronde bovenhoeken, deels omlopende geprofileerde omlijsting en sleutel met gestileerd floraal motief. Nummer 74 oorspronkelijk met zelfde decoratie als nummer 70, heden gecementeerd.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1864#649 en 1865#510.

Bron: PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nc, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ensemble van vier burgerhuizen in second-empirestijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/7395 (geraadpleegd op ).