Historiek

Kerk met omringend kerkhof afgesloten door eenvoudige lage bakstenen kerkhofmuur van 1780-81, ten westen met geblokte arduinen hekpijlers, een tweede gelijkaardige toegang ten zuidoosten is verdwenen bij straatverbredingswerken, ten noorden klein ijzeren toegangshek. Het patronaatsrecht werd uitgeoefend door het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Kamerijk maar de abt van Ninove was de grote tiendheffer.

Oorspronkelijk romaans of vroeggotisch eenbeukig kerkje, in de 16de eeuw uitgebreid met transept. In 1652-53 oprichting van een sacristie. In 1704-05 werd het schip uitgebreid met twee zijbeuken en werden drie nieuwe glasvensters geplaatst in het koor. Het koor werd vernieuwd in 1724-26, stucplafond van 1733. Volledige heropbouw van het schip met nieuwe westgevel en -toren in 1751-54 naar ontwerp van architect Jan Baptist Simoens (Gent), aansluitend op het behouden koor. 

Beschrijving

Pseudo-basilicale kerk met driebeukig schip van vier traveeën met ingebouwde vierkante westtoren, koor van twee traveeën en driezijdige sluiting, geflankeerd ten zuiden door sacristie en ten noorden door berging-stookplaats.

Witgeschilderde bakstenen kerk op zandstenen plint naar het noordoosten georiënteerd. Schip en koor onder leien zadeldaken. Westgevel met zandstenen onderbouw, bakstenen geveltop afgewerkt met vlechtingen, gedateerd 1752 in verweerde jaartalsteen van Doornikse kalksteen onder de vensterdorpel. Korfboogdeur in zandstenen omlijsting met negblokken. Erboven rondboogvormig venster. Vierkante geveltoren van twee geledingen met uurwerkplaten en segmentboogvormige galmgaten onder ingesnoerde achtkantige spits met smeedijzeren kruis en vergulde haan. Verankerde zijgevels met sporen van ouder metselwerk in zandstenen plint en delen van onregelmatige natuursteen. Hoog geplaatste getoogde vensters. Tegen de gevels staan zes staties van een ommegang van Sint-Cornelius, gepolychromeerde terracotta in gecementeerde kapelletjes, afkomstig van de ommegang rond de kerk van Schellebelle en vermoedelijk daterend van 1923. Witgeschilderde bakstenen gevels van koor op gepikte plint met steekboogvormige vensters. Bekroond door smeedijzeren leliekruis met jaartal 1726. Blinde gevels van koorsluiting, voorheen met kruisbeeld onder houten afdakje, nu met oud smeedijzeren torenkruis.

Interieur

Gepleisterd interieur. Muren van schip geschilderd in de tweede helft van de 19de eeuw met imitatievoegen en sjablonenfriezen. Rondboogvormige scheibogen rustend op pijlers met Toscaans kapiteel. Het bepleisterde tongewelf van de middenbeuk is versierd met geometrische patronen en medaillons in rococostijl, onder andere met Heilige Geest-duif en Oog-Gods in driehoek omgeven door wolken en stralenkrans en gedateerd 1754 boven de triomfboog. Gewelf van koor uitgevoerd door J.J. Lucq (Geraardsbergen) in 1733-34, versierd met geschilderde cartouches met de zeven eucharistische symbolen. Aan weerszij van hoofdaltaar, 19de-eeuwse muurschilderingen op doek met engelenfiguren en tekstbanderol, op penanten tussen koorvensters voorheen eveneens geschilderde tekstpanelen. Stucgewelf van de zijbeuken voorzien van rocailles en decoratieve medaillons met inscripties "Sinte Cornelis is hier den beschermer" en "Soeckt alles in desen hyligen naem". Doksaal vermoedelijk vernieuwd bij plaatsen van nieuw orgel in 1781-82. In sacristie laag gewelf met centraal bladmotief.

Mobilair

Schilderijen: Laatste Avondmaal door J.B. Thibaut van 1740-49, boven het hoogaltaar. Beeldhouwwerk: eiken kruisbeeld van calvarie, nu in koor, uit de 18de eeuw. Hoofdaltaar: portiekaltaar van geschilderd en gemarmerd hout door schrijnwerker P. de Lai(g)ne (Gembloux) van circa 1735; houten, 19de-eeuwse tombe met voorstelling van Lam Gods; trommeltabernakel. Neogotische eiken zijaltaren gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Cornelius. Eiken koorbanken en koorlambriseringen door J. de Temmerman uit begin 19de eeuw. Communiebank van ijzer en eik door G. De Temmerman in empirestijl uit begin 19de eeuw. Eiken kansel in rococostijl gedateerd van 1755 op deurtje, bevestigd aan de zuidoostelijke pijler van scheiboog. Twee biechtstoelen in rococostijl uit midden 18de eeuw met Heilige Petrus in medaillon. Orgel van Van Peteghem (Gent) afkomstig uit de klooster van Elsegem uit het derde kwart van de 18de eeuw, aangekocht in 1782. Zwartmarmeren doopvont met koperen deksel van 1840 door steenkapper Cambien (Oudenaarde). Op doek geschilderde kruiswegtaferelen. Acht glasramen in schip van 1912-34, gerestaureerd in 1968-70 en voorzien van nieuwe opschriften met schenkers en jaartallen. Vier glasramen in koor met heiligenfiguren uit eind 19de eeuw, gerestaureerd in 1970-71.

Grafmonumenten uit de 18de en de 19de eeuw ingemetseld in zuidgevel van de kerk.