Burgerhuis in art-nouveaustijl gebouwd in opdracht van Fél. Selderslachts-Clusman, naar een ontwerp toe te schrijven aan de architect Frans Smet-Verhas uit 1904. Tot het bouwproject behoort een kantoor en pakhuis voor de verf- en vernishandel van de bouwheer, ingeplant achteraan op het perceel en bereikbaar via een doorrij onder de woning. De bouwaanvraag noch de bijhorende ontwerptekening zijn door de architect gesigneerd, maar het karakteristieke handschrift en de standaardformuleringen van het ontwerp, zijn volkomen identiek aan andere wel gesigneerde ontwerptekeningen van Smet-Verhas uit dezelfde periode. Naar vormgeving en materiaalgebruik is de woning Selderslachts-Clasman bovendien nauw verwant met één van de bekendste realisaties van de architect, de woninggroep "De Vijf Werelddeelen" uit 1901 op de hoek van Schildersstraat en Plaatsnijdersstraat. De weinig bekende bouwmeester P.J. Schroyens plagieerde het gevelontwerp voor zijn eigen woning in de Lange Van Ruusbroecstraat uit 1908, en voor twee woningen van het ensemble op de hoek van Steenbokstraat en Arendstraat uit 1911.
Frans Smet-Verhas was als architect actief van de begin jaren 1880 tot vermoedelijk 1910. Waar zijn vroege werk wordt gekenmerkt door een overladen eclecticisme, leverde hij kort na de eeuwwisseling een belangrijke bijdrage aan de art nouveau. Zijn exuberante stijl wordt gekarakteriseerd als een eigenzinnige fusie van eclecticisme en floralisme, met een uitgesproken materiaalpolychromie en pittoreske details. De woning "De Slag van Waterloo" uit 1905 in de Waterloostraat was één van meerdere opdrachten die Smet-Verhas voor de Naamlooze Maatschappij voor het Bouwen van Burgershuizen in het Oostkwartier ten uitvoer bracht in de wijk Zurenborg.
Met een gevelbreedte van drie traveeën, omvat de rijwoning drie en een halve bouwlaag onder een plat dak. De lijstgevel heeft een parement uit geel baksteenmetselwerk in kruisverband, geaccentueerd door blauw geglazuurde baksteen voor speklagen, ontlastingsbogen en de fries. Constructief en decoratief gebruik van blauwe hardsteen voor de bewerkte plint, en witte natuursteen voor waterlijsten, de gebogen lekdrempels met spuwer, aanzet- en sluitstenen, het deurentablement en balkon, met een lineaire versiering in art nouveau. Geleed door de puilijst en asymmetrisch van opzet, legt de compositie de klemtoon op de bovenverdieping, die in de twee zijtraveeën wordt gemarkeerd door een brede raampartij en een gebogen balkon met consoles en siersmeedwerk in de borstwering. Rechthoekig portaal met entablement op consoles, bekroond door een hoog, ovaal bovenlicht in de linker travee van de begane grond. Door de geringe bouwhoogte wekken de rechter traveeën veeleer de suggestie van een bij dit woningtype meer gebruikelijk souterrain; venster met gebogen onderdorpel en inrijpoort overspannen door een ijzeren I-balk met rozetten en kraagstenen. Typische hoefijzerboogvensters op de bel-etage en bovenverdieping, en steekboogvensters met kordonvormende lekdrempels in de als attiek of mezzanine uitgewerkte topgeleding. Een markante houten kroonlijst met kepervormig profiel, op klossen en consoles, vormt de gevelbeëindiging. Het houten schrijnwerk van de fraai bewerkte inkomdeur met siersmeedwerk en de vensters met kleine roeden, geel of blauw gehamerd en lood- of brandglas in het bovenlicht is bewaard, evenals het smeedijzeren traliewerk; vernieuwde inrijpoort.
De plattegrond beantwoordt aan de typologie van de bel-etagewoning, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal die aansluit op de vestibule met trappenbordes. Zoals gebruikelijk beslaat de enfilade van salon, eetkamer en veranda de bel-etage, en nemen de privé-vertrekken de hogere verdiepingen in. De lage, onderkelderde begane grond biedt slechts ruimte aan de spreekkamer en de keuken annex pomphuis en wc. De doorgang met inrijpoort in de rechter travee ontsluit het kantoor en pakhuis van de verf- en vernishandel Selderslachts-Clasman. Deze L-vormige constructie van drie bouwlagen onder een plat dak, is ingeplant achter de ommuurde tuin van de woning, achteraan op het perceel.
Auteurs: Hooft, Elise; Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Hooft E. & Braeken J. 2017: Burgerhuis in art-nouveaustijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/195028 (geraadpleegd op ).
Art-nouveau-burgerhuis dat werd gebouwd voor F. Selderslachts, wonende in de Verbondstraat 75 in Antwerpen, naar een bouwdossier van 1904. In het bouwdossier wordt geen ontwerper of architect vermeld; de plannen van voorgevel, zijaanzicht en plattegrond zijn enkel ondertekend door de eigenaar.
In de inventaris van het bouwkundig erfgoed van 1989 en in het beschermingsdossier voor deze woning als monument, wordt het ontwerp toegewezen aan architect Smet-Verhas, op basis van sterke overeenkomsten met andere gebouwen die wel met zekerheid van deze architect zijn.
Archiefonderzoek in het kader van de herinventarisatie van Zurenborg in 1915, bracht echter aan het licht dat de drie identieke gevels die in deze wijk werden gebouwd in 1908 en 1911, telkens gesigneerde ontwerpen waren van de weinig gekende bouwmeester P.J. Schroyens. Het is mogelijk dat Smet-Verhas het ontwerp maakte, en dat Schroyens dit klakkeloos plagieerde. Het is meer plausibel dat deze weinig bekende bouwmeester echter instond voor het ontwerp van de woning in de Oudekerkstraat in 1904.
Burgerhuis van twee tot drie traveeën en twee en een halve bouwlaag op verhoogde begane grond. Gele bakstenen lijstgevel met dito blauwe banden; constructief en decoratief gebruik van natuursteen o.m. voor sokkel, lijsten, dorpels, aanzet- en sluitstenen, verhoogd met lineaire versiering in art nouveau. Houten kroonlijst met hoekig verloop. Fraaie hoefijzerboogvensters op begane grond en bel-etage, laatstgenoemde vermeerderd met balkon, voorzien van gekleurde glaspartijen en origineel schrijnwerk. Rechthoekig souterrainvenster met gebogen onderdorpel en grillig smeedijzeren hek samen met vernieuwde garagepoort onder ijzeren I-balk. Zeer verzorgde, originele houten vleugeldeur met panelen, glas en smeedwerk, typische waterlijst en onregelmatig gevormd bovenlicht.
De indeling van het burgerhuis is heel klassiek en volgt de standaard 19de-eeuwse enkelhuisplattegrond. In de smalle deurtravee rechts bevindt zich de gang met trappenhuis, in de brede venstertravee zit een enfilade van salon, eetkamer en veranda. Opmerkelijk is echter de indeling van de begane grond, waar de rechthoekige poort in het hoge souterrain doorgang biedt naar de achterliggende tuin, waar een bureel en magazijn waren gebouwd voor Selderslachts, die blijkbaar ondernemer was. Het souterrain was verder gebruikt als dienstruimte, gezien de situering van keuken, spoelplaats en schotelhuis op de plattegrond van deze bouwlaag.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. & Hooft E. 2015: Burgerhuis in art-nouveaustijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/175383 (geraadpleegd op ).
Prachtige art-nouveau-woning naar ontwerp van F. Smet-Verhas, van 1904.
Enkelhuis van twee tot drie traveeën en twee en een halve bouwlaag op verhoogde begane grond. Gele bakstenen lijstgevel met dito blauwe banden; constructief en decoratief gebruik van natuursteen onder meer voor sokkel, lijsten, dorpels, aanzet- en sluitstenen, verhoogd met lineaire versiering in art nouveau.
Houten kroonlijst met hoekig verloop. Fraaie hoefijzerboogvensters op begane grond en bel-etage, laatstgenoemde vermeerderd met balkon, voorzien van gekleurde glaspartijen en origineel schrijnwerk. Rechthoekig souterrainvenster met gebogen onderdorpel en grillig smeedijzeren hek samen met vernieuwde garagepoort onder ijzeren I-balk.
Zeer verzorgde, originele houten vleugeldeur met panelen, glas en smeedwerk, typische waterlijst en onregelmatig gevormd bovenlicht.
Bron: PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nc, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. 1989: Burgerhuis in art-nouveaustijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/7420 (geraadpleegd op ).