Historiek en context

Geheel van drie burgerhuizen in neoclassicistische stijl, met een achterliggende broodbakerij, gebouwd in opdracht van bakker A. Van Seters-Belsac, naar een ontwerp door de architect Edmond Van Waeterschoodt uit 1892.

Het complex werd eind 1919 aangekocht door de Comptoir Sucrier, een in 1908 opgerichte coöperatieve suikernatie actief in de aankoop en verkoop van suikers, en als agent en distributeur van meerdere Belgische suikerfabrieken. De Comptoir Sucrier liet begin 1920 door de architect Jos. Bascourt de nodige verbouwingen uitvoeren en een gedeelte van de binnenplaats overdekken. Meest ingrijpend waren het omvormen van het linker en middenpand tot kantoren, en het inrichten van een paardenstal met hooizolder in de zuidvleugel aan de binnenplaats. Het poortrisaliet werd in 1942 tot de huidige vorm verbreed, en de paardenstal in 1947 vergroot tot garages, naar ontwerpen door de architect Jos. Persoons.

Na de verhuis van de Comptoir Sucrier naar Herentals in 2010, kochten Verdickt & Verdickt Architecten (Nico en Carl Verdickt) het complex dat paalde aan hun kantoor in de Oranjestraat 44. Zij vormden de gebouwen vervolgens om tot een woon- en werkerf rond de vrijgemaakte binnenplaats, dat negen wooneenheden en de nieuwe kantoren van het architectenbureau omvat. Deze in 2013 voltooide renovatie werd in 2015 bekroond met de stedelijke erfgoedprijs “Het Schoonste Gebouw”.

Het bouwproject Van Seters-Belsac is representatief voor de rijpe oeuvre van Edmond Van Waeterschoodt, die actief was vanaf omstreeks 1880 tot de eerste jaren van de Eerste Wereldoorlog. Tijdens de jaren 1890 legde hij zich vooral toe op de neo-Vlaamserenaissance, met als belangrijkste realisaties het herenhuis "Brabo" aan de Cogels-Osylei en het pittoreske hoekcomplex van de Transvaalstraat met het Tramplein, beide gelegen in de wijk Zurenborg.

Architectuur

Voormalige burgerhuizen

Het geheel van drie gekoppelde burgerhuizen met enkelhuisopstand omvat in totaal negen traveeën en twee bouwlagen onder mansardedaken (nok parallel aan de straat, leien). De twee gespiegelde rijwoningen van elk twee traveeën aan beide uiteinden, flankeren een brede rijwoning met poortdoorgang van vijf traveeën. De bepleisterde en beschilderde lijstgevels met schijnvoegen (zijpanden) of platte banden (middenpand) op de begane grond, rusten op een hoge geprofileerde plint uit blauwe hardsteen. Horizontaal geleed door de puilijst en cordonvormende lekdrempels, beantwoordt de opstand aan een eenvormig schema waarin de drie panden zich discreet aftekenen. Oorspronkelijk lag de klemtoon nadrukkelijk op de als risaliet uitgewerkte middentravee, geaccentueerd door de rechthoekige poortdoorgang met een gebroken driehoekig fronton, en een vensterentablement op consoles. Bij de verbreding van de poortdoorgang in 1942 werd het risaliet doorgetrokken over de aanpalende travee en van schijnvoegen voorzien. Registers van rechthoekige deur- en vensteropeningen, op de bovenverdieping gevat in geriemde omlijstingen tot op de doorgetrokken imposten, met een paneeldecor op de penanten en borstwering, en gietijzeren parapetten. De zijpanden onderscheiden zich door sluitstenen. Een klassiek hoofdgestel met casementen in de fries en een houten kroonlijst op klossen en tandlijst vormt de gevelbeëindiging, in het middenpand verrijkt met voluutconsoles. Houten dakkapellen met een driehoekig fronton in de zijpanden, en een gebogen fronton in het middenpand, verrijkt met een gebroken driehoekig fronton in het middenrisaliet. Bewaarde houten inkomdeuren en vensterschrijnwerk naar oorspronkelijk model; gietijzeren voetschrapers. De smeedijzeren tralies in de tweede tot vierde travee dateren uit 1920, de omlijsting met schamppalen uit blauwe hardsteen van de poortdoorgang, met de inscriptie “Comptoir Sucrier” uit 1942.

Volgens de bouwplannen beantwoordden beide zijpanden oorspronkelijk aan de klassieke typologie van het burgerhuis, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal, met een salon, eetkamer en keuken op de begane grond. Het gelijkvloers van het middenpand, met oorspronkelijk kantoren aan de straat, bestond links van de doorgang uit de traphal, een eetkamer en salon, en rechts uit de spreekkamer en de keuken.

Voormalige broodbakkerij

Het complex omvat het ondiepe magazijn (paardenstal met hooizolder sinds 1920) van vijf traveeën aan de zuidzijde, en de ruime broodbakkerij met bloemzolders (pakhuis sinds 1920) van zeven traveeën aan de westzijde van de binnenplaats, beide twee bouwlagen hoog onder zadeldaken (nok loodrecht en parallel aan de straat, pannen). De opstanden hebben een parement uit baksteenmetselwerk in twee tinten rood, verlevendigd door speklagen, ontlastingsbogen en onderdorpels, en verankerd door sierankers. Het gebruik van blauwe hardsteen is beperkt tot de lekdrempels. De zuidvleugel met aangebouwde garage uit 1947, wordt gemarkeerd door een hoekrisaliet met tuitgevel, en onderscheidt zich verder door het ritme van getoogde spaarvelden. De westvleugel wordt in de tweede en vijfde travee gemarkeerd door hoger opgetrokken risalieten met een puntgevel en overkragend zadeldak, geopend door laadluiken en een oculus. Verder ritmeren kolossale rondbogige spaarvelden de opstand, beëindigd met een tandfries onder de houten kroonlijst. Registers van getoogde muuropeningen.

De structuur van de achteraan afgeschuinde westvleugel berust gelijkvloers op troggewelven met ijzeren liggers, opgevangen door drie rijen gietijzeren kolommen.