Historiek
In 1843 had de Koninklijke Commissie voor Monumenten de plannen tot vergroting en herstel van de oude kerk afgekeurd en de bouw geadviseerd van een nieuwe parochiekerk. De gevraagde verbeteringen aan het ontwerp van architect P. Declercq (Erondegem) voldeden niet voor de commissie; om verdere vertraging te voorkomen maakte de Koninklijke commissie voor monumenten in 1847 zelf een plan op, gebaseerd op het oorspronkelijk ontwerp doch met gewijzigde details. Neogotische kerk opgericht in 1848-1850. Inwijding van de nieuwe kerk op 24 juli 1851. Schildering van het interieur in neogotische stijl; toezicht op de plaatsing van passend neogotisch meubilair in de loop van de tweede helft van de 19de eeuw. Plaatsing van nieuwe kerkramen in 1888 en 1890. Schildering van koor en zijkoren in 1894 door J. Van den Bossche (Sint-Martens-Lierde). Ontdubbeling van het binnenportaal in 1896. Gefaseerde schilderwerken van het interieur (1949, 1954). Herstellingswerken van 1981-1982 onder leiding van architectenbureau Bressers (Gent) met vernieuwing van het dak, gevelwerken onder meer hervoegen, herstellen bakstenen parement, vernieuwen van vensters, opfrissen van brandglasramen, nieuwe torenuurwerkplaten. Interieurherstelling onder meer van de beschildering in 1986.
Beschrijving
Sobere bakstenen kerk met gangbare eenvoudige symmetrische aanleg, oriëntatie afwijkend naar het zuiden en voorgevel met toren die het kerkplein beheerst. Driebeukige kerk van zeven traveeën met grotendeels ingebouwde vierkante westtoren; koor even breed en hoog als middenbeuk telt één travee met driezijdige sluiting, geflankeerd binnen de kooroksels door kleine sacristie (ten noorden) en berging (ten zuiden). Schip met smalle zijbeuken onder één leien zadeldak. Verwerking van natuursteen beperkt tot zandsteen voor de plint, hardsteen voor venstertraceringen en voor enige decoratieve accenten van de toren: omlijsting met kruis van het spitsbogig portaal, booglijsten, bekroning van de flankerende steunberen en spitsboogfries onder de kroonlijst van de ingesnoerde torenspits. Stenen Sint-Magdalenabeeld in nis op de middelste torenverdieping. Hoge spitsboogvensters in de vlakke langsgevels en het koor. Plint van koorfront bewaart geschilderd vagevuur en tekstbanderol van verwijderde calvarie.
Interieur
Bepleisterd en beschilderd kerkinterieur met neogotische polychromie, stylistisch harmoniërend met typisch neogotische aankleding. Kruisriboverwelving op zuilen; hoge kapitelen versierd met palmet. Zwartmarmeren vloertegels, witmarmeren stermotief in de koorvloer.
Mobilair
19de-eeuwse schilderijen "Heilige Cornelius paus" en "Boetvaardige Heilige Maria Magdalena" (ingewerkt in beide zijaltaren). Houten calvariegroep uit de 18de eeuw afkomstig van verdwenen Sint-Gertrudiskapel, nu gedecapeerd en zonder kruis. Gepolychromeerd houten beeld van Heilige Cornelius paus uit de 19de eeuw. Laat 19de-eeuwse gepolychromeerde heiligenbeelden op dito geornamenteerde consoles onder meer: Heilige Jozef en Sint-Barbara van P. Verloo (Zottegem), Sint-Maria-Magdalena en Sint-Donatus van Mathias Zens, Sint-Aloysius afkomstig van Van Biesbroeck (Gent). Neogotisch hoofdaltaar met marmeren tafel van 1851; laat 19de-eeuwse houten retabel met gepolychromeerde beelden en reliëfs door Th. De Bruycker (Gent). Neogotische houten zijaltaren. Koorbanken van 1890, neogotisch, door Th. De Bruycker (Gent). Kerkmeestersbanken van 1892, neogotisch, door P. Verloo (Zottegem). Onvolledige neogotische houten communiebank van 1890 door Th. De Bruycker, onder andere delen verwerkt in het altaar (niet meer in gebruik). Houten preekstoel van 1778 door Fl. Florent (Aalst) met beeld van Maria-Magdalena onder de kuip. Vier, paarsgewijze gelijke, neogotische biechtstoelen waarvan een paar van 1895 door P. Verloo.
15de-eeuwse stenen doopvont met koperen deksel. Ingelijste kruisweg geschilderd op doek, van 1887 door A. Van Den Eijcken. Neogotische figuratieve gekleurde glas-in-loodramen van 1890 in koor en zijkoren. Twee fraaie neogotische koperen kroonluchters en twee dito wandlichten met armatuur.
Orgel van 1886 door F. De Campenaere (Mechelen). Hersteld en gewijzigd door C. Bourguignon (Geraardsbergen-Overboelare), 1904. Orgelkast in neoclassicistische stijl. Neogotisch doksaal van 1906 door P. Verloo (Zottegem).
- Lierde, Gemeente-archief, 863.1.
- Rijksarchief Gent, Provinciaal archief 1830-1850, nr. 2545/5.
- HITSCHINSON F. & DEVOS P., Sint-Maria-Lierde, Lierde, 1996, p. 23-42.