Oorspronkelijk gehucht, waarschijnlijk handelsnederzetting, ontstaan aan de overdracht op de IJzer, samen met de Ieperleet belangrijke handelsas naar zee, onder meer voor Ieper. Eerste vermelding 1167; afbeelding op kaart Brugse Vrije naar P. Pourbus (1562-1571): een eilandje in de IJzer, waarop torentje van kerk of kapel, ten noordwesten sluizen en ten oosten bewoning. Vierkantig sperfort (1584) gebouwd tijdens de godsdienstoorlogen, deel uitmakend van een verdedigingslinie, langs IJzer, Ieperlee en kust, tegen de uitvallen van de Watergeuzen vanuit Oostende; sluis werd opgenomen in fort teneinde inundatiemogelijkheden te controleren.
Het fort geraakte in onbruik ten gevolge het beleg en de inname van Oostende (1601; 1604); het gehucht werd verlaten door het verleggen van de waterwegen in het tweede kwart van de 17de eeuw: de aanleg van het kanaal Nieuwpoort-Plassendale (1640) 700 à 800 meter ten noorden ervan en de rechttrekking van de beneden IJzerarm (1643). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gelegen in het vijandelijk inundatiegebied ten oosten van de IJzer confer drie behouden bunkers.
Heden schans, gelegen ten noordwesten van de dorpskom en ten oosten van de IJzer aan de kreek van Nieuwendamme, nu verland beekje. Grote vierhoekige veldschans circa 115 meter x 115 meter, voorzien van vier bastions met rechte flanken. Oorspronkelijk omwald met gracht van 30 meter.
Archief Ruimtelijke Ordening Huisvesting Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en landschappen, archief nr. 452.
MESTDAGH H., Mannekensvere, in Archeologische inventaris Vlaanderen, band XIV, p. 131, p. 186-187.
HINDRIKX K., Netwerk van waterwegen. De scheepvaartgeschiedenis van het Ijzerbekken, in DE ROO N., HINDRIKX K., Beeld van een stroom..., p. 67, 68.
TERMOTE J., Stroom met strategisch verleden. De rol als verdedigingslijn en invalsweg, in DE ROO N., HINDRIKX K., Beeld van een stroom..., p. 56.
Bron: HUYS M., KERRINCKX H. & VANNESTE P. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Middelkerke, Deelgemeenten Leffinge, Lombardsijde, Mannekesvere, Schore, Sint-Pieterskapelle, Slijpe, Westende en Wilskerke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL10, onuitgegeven werkdocumenten. Auteurs: Huys, Martine; Kerrinckx, Hans; Vanneste, Pol Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)