Domein "Messem" bestaande uit een villa en een hoeve ingeplant in een ruim park.
13de eeuw: vermelding van domein Messem onder heerlijkheid van Straeten, als eigendom van familie van Messem, later opgevolgd door Van Doorne, Vandenheede, Heingiaert en de l’Espée.
1561-1571: afbeelding van kasteel op kaart van Pieter Pourbus. Het kasteel met arkeltorentjes staat weergegeven binnen een dubbele omwalling met typische neer- en opperhofstructuur.
17de eeuw: vermoedelijk bouwen van de huidige hoeve en duiventoren geïntegreerd in de huidige villa.
1750: sloop van kasteel, behalve hoeve en enkele woonvleugels; ombouw tot "hof van plaisancie". Een 18de-eeuws schilderij geeft een beeld van het domein. Het kasteel, gelegen binnen een vierkante omwalling, is een gebouw van vijf traveeën + zijrisaliet van één travee en twee bouwlagen onder mansardedak. Ten westen van het kasteel bevindt zich de duiventoren, de remise en de hoevegebouwen. Dezelfde situatie vinden we terug op een plan van Guilliodts.
1873: César de la Fontaine laat kapel bouwen langs de Legeweg.
1877: sloop van buitenverblijf in opdracht van familie van Zuylen van Nyevelt en bouw van een kasteel in neorenaissance naar ontwerp van Joseph Schadde.
1888: slopen van twee bijgebouwen die oorspronkelijk hoorden bij het 18de-eeuws kasteel.
1909: bouwen van een koetshuis en bakhuis ten westen van de hoeve. Uitbreiding van het boerenhuis en de schuur in oostelijke richting.
1914: integreren van de duiventoren in de remisegebouwen.
1928: bouwen van wagenkot ten noorden van de andere hoevegebouwen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog: stapelplaats voor Duitse munitie.
1944: bij de aftocht van Duitsers wordt het kasteel opgeblazen en compleet vernield.
1946: verbouwen van de remisegebouwen tot grote villa in historiserende stijl met gedeeltelijk behoud en integratie van de duiventoren.
1954: volledig afbreken van de resten van het kasteel.
1957: uitbreiding van de villa in noord-westelijke richting.
1976: verkavelen van de gronden van het domein Messem.
Domein Messem bestaat nu enerzijds uit een grote villa en anderzijds uit de hoevegebouwen. De woning is ondergebracht in de verbouwde voormalige remisegebouwen met geïntegreerde duiventoren vermoedelijk uit de 17de eeuw. Voormalige duiventoren op vierkante plattegrond, verankerd bakstenen parement met ingewerkt Sint-Andrieskruis.
De hoeve bestaat uit losse bestanddelen gegroepeerd rondom een deels verhard erf. Boerenhuis, met kern opklimmend tot de 17de eeuw, van vier traveeën + opkamertravee onder pannen zadeldak, ter hoogte van de opkamer verhoogd. Dakruiter met klokje onder tentdakje. Verankerde witbeschilderde gevels boven een zwart gepekte plint. Deels behouden 19de-eeuws schrijnwerk. Geïntegreerde stal onder pannen zadeldak, ter hoogte van de rondboogdeur opklimmend dakvenster.
Ten noorden van erf schuur met centrale wagendoorrit. Oude kern teruggaand tot de 17de-18de eeuw. Oorspronkelijk vakwerkschuur wordt gedeeltelijk versteend, vermoedelijk in de loop van de 19de eeuw. Sterk verbouwd, achterliggend wagenkot van 1926. Verankerde rode baksteenbouw onder mansardedak.
Parkaanleg. In dit park is het voorste gedeelte een getuige van een landschappelijke aanleg, in het achterste zitten nog structuren van een vroegere Franse geometrische aanleg met onder andere dreefstructuren ronde en centraal punt (vijvertje). De dreven bestaan uit eiken, in mindere mate beuken en rododendrons. Vele mooie bruine beuken, zowel alleenstaand als in bosverband.
RAU J., Sint-Andries. Geschiedenis van de Brugse rand, 1991, p. 33-34.
VAN OUTRYVE D' YDEWALLE S., Beschrijving der gemeente Sint-Andries, 1930, p. 33-34.
VAN OUTRYVE D' YDEWALLE S., Geschiedenis van de parochie Sint-Andries, p. 240-242.
Bron: GILTÉ S. & VAN VLAENDEREN P. met medewerking van VANWALLEGHEM A. & DENDOOVEN K. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Brugge, Deelgemeente Sint-Andries, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL19, onuitgegeven werkdocumenten. Auteurs: Gilté, Stefanie; Van Vlaenderen, Patricia Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Kapel
Van de hoevegebouwen en villa loopt een onverharde weg naar het zuiden van het domein waar het uitkomt bij de kapel uit 1873.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein Messem met villa en hoevegebouwen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/75028 (geraadpleegd op ).