erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Remigius en kerkhof

bouwkundig element
ID
760
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/760

Juridische gevolgen

Beschrijving

Neoclassicistische pseudobasilica, gebouwd in 1862. Verhoging van de toren circa 1910 naar ontwerp van architect H. Martens; mogelijk dateert ook het transept uit deze periode. De kerk werd zwaar beschadigd in 1940 en nog tijdens de oorlog hersteld.

De plattegrond beschrijft een driebeukig schip van vijf traveeën met ingebouwde westelijke toren, koor van een rechte travee met halfronde sluiting, sacristie in de kooromgang en transept in de rechte koortravee. Bakstenen gebouw met een toren van drie geledingen onder ingesnoerde naaldspits (leien); hardstenen plint; mergelstenen hoekbanden, waterlijsten en steigergaten. Rondboogportaal in een hardstenen omlijsting. Rondboogvensters en rondboogvormige galmgaten in mergelstenen omlijsting. Schip onder zadeldak (leien). Bakstenen rondboogvensters met hardstenen lekdrempel, imposten en sluitsteen.

Bepleisterd interieur met rondboogscheibogen op zuilen. Een gekorniste kroonlijst draagt het tongewelf. Kruisgewelven over de zijbeuken. Halve koepel boven het koor.

Mobilair: Beeld van Onze-Lieve-Vrouw met Kind, gepolychromeerd hout (eind 17de eeuw); Calvariekruis, exterieur, gepolychromeerd hout (midden 19de eeuw). Hoofdaltaar met altaarstuk, Boodschap aan Maria (circa 1862); tabernakel (17de eeuw); zijaltaar (midden 19de eeuw). Eiken biechtstoelen (midden 19de eeuw). Preekstoel, eik (midden 19de eeuw).

De Sint-Remigiuskerk ligt veel hoger dan de straat. De keermuur werd midden 20ste eeuw heropgebouwd met spaarbogen van natuursteen en een bovenbouw van baksteen. In de hoek vertrekt een hoge trap schuin naar het westportaal in de toren. Rechts daarvan is de kerkhofmuur nog 19de-eeuws en afgewerkt met een ezelsrug. Op het kerkhof bevinden zich nog het grafkruis van Huub Rechthorens en Anna Meesters (+ 1615); een grafkruis (+ 1618) en het grafkruis van pastoor Hendrik Van der Aa (+ 1805).

In een nis gebouwd tegen het kerkkoor en geopend met twee door zuilen gedragen rondbogen, werd een driezijdige Lourdeskapel ingericht. De twee zijmuren zijn beschilderd rechts met groen, links met een vereenvoudigde versie van het heiligdom in Lourdes. Tegen de korte muur tussenbeide werd een imitatie van de Lourdesgrot gemaakt, deels met echte rotsblokken, en met het bekende Mariabeeld in een uitgespaarde nis.

  • DE MAEGD C. EN VAN DEN BROECK M. 2008: Inventaris van historische tuinen en parken in Bilzen, onuitgegeven tekst, Agentschap Onroerend Erfgoed.
  • SCHLUSMANS F. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Bilzen - Maasmechelen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N3, Brussel - Turnhout.

Auteurs: De Maegd, Christiane; Schlusmans, Frieda; Van den Broeck, Myriam
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Ommuurd kerkhof met onder andere 17de en 18de-eeuwse grafkruisen.

Historiek

Op de Ferrariskaart uit de late 18de eeuw wordt een ommuurd vierkant kerkhof afgebeeld. De Atlas der Buurtwegen uit 1841 toont een muur langs de straat. Voetwegel nummer 74 kruist dan het kerkhof van noordwest naar zuidoost. Nog in 1904 wordt de voetwegel ten noorden van het kerkhof op de topografische kaart van België ingetekend. Nadien verdwijnt de voetwegel van de kaarten. Vermoedelijk omstreeks 1980 werd het kerkhof ten noorden uitgebreid.

Beschrijving

Ten noorden van de kerk gelegen, door een bakstenen muur omheind en vergroend kerkhof, door twee verharde paden opgedeeld in percelen.

Op het oude kerkhof, tegen de westgevel van de kerk bevindt zich een houten calvariekruis onder een zadeldak, geflankeerd door twee priestergraven en een grafkruis. Tegen de oostelijke kerkhofmuur hangt een tweede calvariekruis, nu van gietijzer. Op het kerkhof bevinden zich naast enkele graftekens uit het einde van de 19de en 20ste eeuw voornamelijk modernistische graftekens uit de jaren 1970-1980 en een gedenkteken voor de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog. Op de noordelijke uitbreiding staan modernistische graftekens uit de jaren 1980 tot heden. De graftekens duiden de evolutie van de gebruikte materialen na de Tweede Wereldoorlog: blauwe hardsteen, gietijzeren, composietsteen, marmers en graniet.

Opmerkelijk zijn de vier natuurstenen grafkruisen uit de 17de en vroege 19de eeuw. Eén ervan is onleesbaar.

Het puntig toelopende grafkruis voor Maria Liesens heeft onder een in hoogreliëf uitgevoerde gekruisigde christus de ingebeitelde graftekst Hier ligt begraven Maria Liesens alias Hoeninx midt haer kynderen sterf A° 1618 in April Bidt voer die siele.

Het puntig toelopende grafkruis voor Huubrecht Horen draagt onder een gekruisigde christus in laagreliëf de eveneens in laagreliëf uitgewerkte graftekst Hier ligt begraven Huubrecht Horen ende Anna Meesters bidt voer die ziele xx can huen 1618.

Het gelobde en aan de voet geringde grafkruis voor Hendrik Van der AA uit 1805 dat naar 18de-eeuwse traditie werd gemaakt heeft als grafschrift DOM hic sepultus jacet Hen: van der Aa pastor in Waltwilre obÿt 14 junÿ 1805 aetatis 74 annorum RIP.

Het vierde grafteken, momenteel onleesbaar draagt volgens J. Nijssen het opschrift Hier ligt begraeven Joseph Potargent die stierf 4 juni 1751 Bidt God voer die siele.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000. (1771-1778).
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930, schaal 1:20.000. (editie 1904)
  • Archief J. Nijssen (bewaararchief Grafzerkje vzw), T08 Bilzen, Waltwilder.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Het orgel werd vervaardigd door Pereboom & Leijser (Maastricht) en geplaatst in 1894. Een revisie had plaats door G. Verschueren (Tongeren) in 1991. De orgelkast is één van de zeldzame voorbeelden van neorenaissance (in een periode van overwegend neogotiek) in het orgeloeuvre van Pereboom & Leijser. Op het eerste gezicht is hier sprake van voortzetting van de combinatie van rondbogen met toevoeging van renaissancistische elementen. Het orgelfront te Waltwilder is hierop een heel originele variant met drie velden waar uitzonderlijk snijwerk is toegepast door M. Lamour.

  • Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DL002339, Orgel in de Sint-Remigiuskerk te Waltwilder (P. Roose, 2004).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Remigius en kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/760 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.