erfgoedobject

Molenaarshuis met watermolen

bouwkundig element
ID
76192
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/76192

Juridische gevolgen

Beschrijving

Molenaarshuis met aanpalende watermolen, de Waelemolen en ook Van Hauwermeirenmolen genaamd, gelegen op de Molenbeek, grensbeek met Serskamp, binnen de oostelijke wijk Bruinbeke. Molen (het molengebouw, het sluisgedeelte, de turbine, alle gaande werk en hulpwerktuigen met toebehoren) en molenaarshuis beschermd als monument bij Ministerieel Besluit van 17.02.1994; samen met de omgeving beschermd als dorpsgezicht (met inbegrip van de aanpalende bijgebouwen, gelegen op grondgebied Serskamp, Watermolenstraat). Tot de grenswijziging tussen Serskamp en Schellebelle omstreeks 1810 waren het molenaarshuis en de watermolen ook op grondgebied Serskamp gelegen.

De Van Hauwermeirenmolen werd genoemd naar de vroegere molenaarsfamilie uit begin 20ste eeuw. De watermolen met molenaarshuis werd al weergegeven op een kaart van 1785 door landmeter J. Vander Meulen met vermelding dat hij gelegen was op Serskamp en voortkwam van het afgeschafte klooster van Tussenbeke. Dit in 1783 afgeschafte norbertinessenklooster, dat vanaf 1258 zuidwaarts tussen de Molenbeek en Wellebeek gelegen was, had een windmolen en twee watermolens in haar bezit waaronder de Waelemolen die in 1785 verkocht werd en waarop de Van Hauwermeirenmolen teruggaat. Op het kadastrale plan van 1815 van Schellebelle als watermolen opgetekend. Omstreeks 1830 was de oliemolen bezit van Pierre D’haese die hem in 1844 verkocht aan olieslager Dalschaert-Van Hauwermeiren van Schellebelle.

Huidige gebouwen daterend van rond 1840-1850, rond een veel oudere kern waarvan de maalsluis deel uitmaakt. Later omgebouwd tot korenmolen en waterrad vervangen door een turbine. Molenaar Prosper Pappaert hield de molen tot rond 1972 in werking. In 2004 werden de woning en de watermolen verkocht.

Aan de straat gelegen ensemble van zijdelings aan elkaar palende, landelijke bakstenen gebouwen van één bouwlaag onder verspringende zadeldaken (voornamelijk pannen). Van west naar oost omvat de langgerekte constructie het molenaarshuis, de turbinewatermolen met graanmolen op de linkeroever; overdekte sluispartij; op de rechteroever de voormalige oliemolen en laadruimte, schuur en stal.

Eenvoudig molenaarshuis van vier traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (kunstleien), volgens kadastergegevens in 1914 aan de achterzijde met een haakse aanbouw vergroot. Verankerde lijstgevel afgelijnd door een bepleisterde daklijst. Rechthoekige vensters met schrijnwerk en luiken in kunststof. Verlaagde deur met jongere hardstenen omlijsting. Linker zijpuntgevel met getralied benedenvenster en twee rondboogvormige zoldervensters.

Rechts aansluitend molengebouw van drie traveeën. Voorgevel afgelijnd door getrapte daklijst met hanggoot. Lage deur met houten latei. Segmentbogig industrieel venster met ijzeren roedeverdeling en poort van sluispartij met zware houten latei. Oude dakstructuur met ambachtelijk bewerkte balken en houten verbindingen; zoldervloeren met brede planken.

Sluis en turbine. Wanden met grote natuurstenen blokken, oorspronkelijk bedoeld voor waterrad (raderen?) van het onderslagtype, later gewijzigd met het oog op plaatsing turbine; schuine aanvoer, krooshek, houten loopbrug. Francis-turbine: haakse overbrugging naar maalstoel, stand van de schoepen wordt geregeld vanuit de maalruimte door middel van handwiel en worm. IJzeren lossluisdeur. Beide maalstoelen zijn opgesteld op een verhoog.

Lage maalvloer op de begane grond met 2 koppels stenen (kunststenen), houten steenkisten waarvan 1 met vierkante steenkistring, één houten galg, gietijzeren raderwerk voor onderaandrijving, licht-systeem met gietijzeren handwiel; houten builmolen; jakobsladder. Aandrijving van de maalstoelen op de linkeroever door middel van riem en horizontale as.

Zolder: luiwerk (restant).

Op grondgebied Serskamp gelegen landelijke bedrijfsgebouwen, volgens kadastergegevens vergroot in 1869. Voormalige oliemolen met laadruimte in een verankerd bedrijfsgebouw van vijf traveeën breed onder hoger zadeldak. Evenals de lagere rechts aanleunende stal met lijstgevel afgelijnd door getrapte daklijst, met brede fabrieksvensters onder I-latei en rechthoekige poorten. Schuur met gegroepeerde verluchtingsgaten in de rechter punttop. In de voormalige olieslagmolen bevindt zich een Motor 'Moës', een verticale monocylinder, semi-dieselmotor met waterkoeling en verwarmkop.

Aan de overzijde van de straat (op grondgebied Serskamp), een vrijstaand bijhorend landelijk bedrijfsgebouw. Verankerde baksteenbouw van drie traveeën breed onder pannen zadeldak. Centrale poort onder houten latei in de voorgevel.

  • Algemeen Rijksarchief Brussel, GACHARD L., Inventaires des cartes et plans, manuscript et gravés, qui sont conservés aux AGR, Bruxelles, 1848, (nummer 2027).
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plans, nummer 2831/ 1-6.
  • BAUTERS P. – BUYSSE R., De Oostvlaamse watermolens, Inventaris 1980, Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, Nieuwe reeks, nr. 11, Gent, 1980, p. 144-146.
  • BAUTERS P., Het Oostvlaams molenbestand in 1986, Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, nummer 25, Gent, 1986.
  • DE SUTTER H., Het klooster van Tussenbeke, Serskamp, 2005, p. 18-19.
  • DUQUET F., Zo was Schellebelle, Schellebelle, 1984.
  • KERCKHAERT N., Oude Oostvlaamse huisnamen. Alfabetisch repertorium van namen van huizen, hoeven, herbergen en molens in Oost-Vlaanderen onder het Ancien Régime, Kultureel Jaarboek voor de Provincie Oost-Vlaanderen, Bijdragen Nieuwe Reeks, nummer 37, Gent, 1993, VI, p. 2.
  • RUYS R. – DE SUTTER H. e.a., Bijdrage tot de geschiedenis van Serskamp, Serskamp, 1980, p. 48-49, 68.
  • S.N., Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde, Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3, Gent, 1962, p. 152.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Molenaarshuis met watermolen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/76192 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.