Teksten van Vierkantshoeve en restant van een herenboerenparkje

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/764

Hoeve met tuin ()

Zowel de Ferrariskaart (1774-1775) als het Primitief kadaster registreerden op de hoek van de Langstraat en de Achterveldstraat een belangrijke gesloten hoeve. Van deze oude kern resten de westelijke (poort)- en het noordelijke -(woonhuis)vleugel; in het vierde kwart van de 19de eeuw werden immers de dwarsschuur en de stal vervangen door de huidige gebouwen. In de 20ste eeuw ging een restauratie gepaard met een opsplitsing en een verschuiving van de bestemming naar residentieel wonen. Het nr. 57 is bijvoorbeeld de verbouwde schuur en het nr. 61 is een achteruitliggende nieuwbouw waarvoor een deel van de straatbepalende ommuring werd weggebroken. In het nr. 59 is de authenticiteit blijkbaar het meest aanwezig.

Het woonhuis telt twee bouwlagen en is voorzien van getoogde, bakstenen vensters met mergelstenen sluitstenen aan de boog, daterend uit de tweede helft van de 19de eeuw. Mogelijk beantwoordt alleen de rechthoekige, kalkstenen deur met gedicht bovenlicht aan de datering 1717, die voorkomt op een gevelsteen in de getrapte (niet origineel) zijgevel aan straatzijde.

De vleugel aan straatzijde is voorzien van een rondboogvormige inrijpoort in een mergelstenen omlijsting met negblokken en imposten; de posten zijn onderaan van kalksteen; de boog is verankerd door middel van gesmeed ijzeren muurankers met krullen.

De twee overige vleugels zijn van baksteen onder zadeldaken (Vlaamse pannen). De voormalige stal aan de oostelijke zijde van het erf is op de sluitsteen van de twee bakstenen rondboogdeuren gedateerd 1888; de sluitsteen van de centrale, bakstenen steekboogpoort vermeldt de initialen H.DE M.

De voormalige dwarsschuur kreeg, mogelijk eind 19de eeuw, een woonfunctie. Ze is op de sluitsteen van de poort gedateerd 1892. Getoogde vensters van het hoger beschreven type. Bakstenen korfboogpoort, de boog voorzien van mergelstenen sluitstenen en imposten. De zijgevel aan straatzijde met aandak en vlechtingen.

Ten oosten van de hoeve, bakhuis met resten van vakwerkbouw, mogelijk hergebruikt materiaal, aangezien het oorspronkelijke bakhuis zich in de voormalige boomgaard, ten noorden van de hoeve bevond (Atlas van de Buurtwegen).

De recent gekasseide oprit van nr. 57 heeft als toegang naar de achteraan gelegen tuin een smeedijzeren hek tussen bakstenen pijlers. Tegen de gevel van het poortgebouw naar de binnenkoer van nr. 59 groeit een oude leipeer. Tussen het oude en het nieuwe huis (nr. 61) strekt zich over acht traveeën de meterslange, met lisenen versterkte hoge bakstenen tuinmuur uit. Zware ankers in de Achterveldstraat wijzen op stabiliteitsproblemen en sporen in de hoek met de Langstraat wijzen op herstellingen en nieuw metselwerk, onder meer van de nieuwe pijler als beëindiging. Deels waren die problemen veroorzaakt door een plataan op de hoek die ondertussen werd verwijderd. In de Achterveldstraat loopt de bakstenen muur nog meterslang verder, maar gaandeweg verslechtert de toestand en ontbreekt de afwerking met een bakstenen ezelsrug.

Achter de gebouwen moet voorheen een parkje in landschappelijke stijl hebben gelegen, waarvan nog verschillende parkbomen van de straat af te zien zijn, ondermeer een bruine beuk (Fagus sylvatica 'Atropunicea') in slechte conditie; een solitaire linde (Tilia sp.) in de weide; een rij Italiaanse populieren (Populus nigra ‘Italica’); oude hakhoutstoven van zomereik (Quercus robur); gewone plataan (Platanus x hispanica); vederesdoorn (Acer negundo); weymouthden (Pinus strobus) naast de muur en twee fijnsparren (Picea abies); een solitaire gewone hazelaar (Corylus avellana). Langs de achterzijde van de tuin zijn nog restanten van een oude meidoornhaag aanwezig.

  • DE MAEGD C. EN VAN DEN BROECK M. 2008: Inventaris van historische tuinen en parken in Bilzen, onuitgegeven tekst, Agentschap Onroerend Erfgoed.
  • SCHLUSMANS F. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur. Provincie Limburg. Arrondissement Tongeren. Kantons Bilzen-Maasmechelen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N3, Turnhout, 18-19 en 14.

Auteurs:  De Maegd, Christiane; Schlusmans, Frieda; Van den Broeck, Myriam
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: De Maegd C. & Schlusmans F. & Van den Broeck M. 2018: Vierkantshoeve en restant van een herenboerenparkje [online], https://id.erfgoed.net/teksten/281713 (geraadpleegd op ).


hoeve ()

Gesloten hoeve, één van de belangrijke vierkanthoeven die reeds op de Ferrariskaart (1771-1777) staan aangeduid, en in ongewijzigde vorm voorkomt in de Atlas van de Buurtwegen (1845). Van deze oude kern resten de westelijke (poort)- en het noordelijke -(woonhuis)vleugel; in het vierde kwart van de 19de eeuw werden immers de dwarsschuur en de stal vervangen door de huidige gebouwen. De hoeve is thans buiten bedrijf en werd voor kort grondig gerestaureerd.

De oudste delen zijn van baksteen met mergelstenen speklagen en hoekband; zadeldaken (Vlaamse pannen).

Het woonhuis telt twee bouwlagen en is voorzien van getoogde, bakstenen vensters met mergelstenen sluitstenen aan de boog, daterend uit de tweede helft van de 19de eeuw. Mogelijk beantwoordt alleen de rechthoekige, kalkstenen deur met gedicht bovenlicht aan de datering 1717, die voorkomt op een gevelsteen in de getrapte (niet origineel) zijgevel aan straatzijde.

De vleugel aan straatzijde is voorzien van een rondboogvormige inrijpoort in een mergelstenen omlijsting met negblokken en imposten; de posten zijn onderaan van kalksteen; de boog is verankerd door middel van gesmeed ijzeren muurankers met krullen.

De twee overige vleugels zijn van baksteen onder zadeldaken (Vlaamse pannen). De voormalige stal aan de oostelijke zijde van het erf is op de sluitsteen van de twee bakstenen rondboogdeuren gedateerd 1888; de sluitsteen van de centrale, bakstenen steekboogpoort vermeldt de initialen H.DE M.

De voormalige dwarsschuur kreeg, mogelijk eind 19de eeuw, een woonfunctie. Ze is op de sluitsteen van de poort gedateerd 1892. Getoogde vensters van het hoger beschreven type. Bakstenen korfboogpoort, de boog voorzien van mergelstenen sluitstenen en imposten. De zijgevel aan straatzijde met aandak en vlechtingen.

Ten oosten van de hoeve, bakhuis met resten van vakwerkbouw, mogelijk hergebruikt materiaal, aangezien het oorspronkelijke bakhuis zich in de voormalige boomgaard, ten noorden van de hoeve bevond (Atlas van de Buurtwegen).


Bron: SCHLUSMANS F. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Bilzen - Maasmechelen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Schlusmans F. 1996: Vierkantshoeve en restant van een herenboerenparkje [online], https://id.erfgoed.net/teksten/764 (geraadpleegd op ).