Historiek en context

Herenhuis in neorococostijl naar een ontwerp door architect Frans Toen uit 1908. Opdrachtgever was de Duitse koopman Charles (Karl Christian Friedrich) Lemm (Stuttgart, 1858-Antwerpen, 1911), die zich in 1885 vanuit Londen in Antwerpen gevestigd had. Hij huwde in 1890 te Stuttgart met Elise Emilie Härlen (Stuttgart, 1864-Antwerpen, 1938), en kreeg twee zonen, René Charles Adolf Lemm (Antwerpen, 1891-1961) en Egon Alfred Emile André Lemm (°Antwerpen, 1894). Charles Lemm handelde in chemicaliën en kleurstoffen, zijn beide zonen werden tot Belg genaturaliseerd en deden dienst in het Belgische leger.

François Toen, wiens loopbaan omstreeks 1895 van start ging, was niet alleen actief als architect, maar bovenal als bouwpromotor. In de periode vóór de Eerste Wereldoorlog, ontwierp hij meerdere burger- en herenhuizen voor de Antwerpse burgerij, onder meer in de wijk Zurenborg. Hierbij paste Toen uiteenlopende neostijlen toe, met een statige allure en een hoog decoratief gehalte als constante. Voor zover bekend behoort het hotel Lemm tot zijn meest prestigieuze realisaties.

Architectuur

De rijwoning in halfopen bebouwing, met een gevelbreedte van twee brede traveeën aan de straat, omvat twee bouwlagen onder een hoge pseudo-mansarde (leien). Het voorgevelfront onderscheidt zich door een parement uit natuursteen op een arduinen plint, daar waar het gebouw verder in een verzorgde rode baksteenbouw is opgetrokken, doorspekt en verwerkt met natuursteen. Asymmetrisch van opbouw, legt de gevelcompositie sterk de nadruk op de hoekpartij, die als een hoger oplopende toren is vormgegeven, bekroond door een koepeldak met lantaarn. Naar het model van het 18de-eeuwse risaliet, zijn beide torenflanken gevat binnen een oplopende rondboognis met kwarthol profiel en een cartouche als sluitsteen, die wordt gemarkeerd door geboste, Dorische en Ionische hoekpilasters. De carouche aan straatzijde draagt de initialen CL van bouwheer Charles Lemm. Nadrukkelijk horizontaal geleed in twee evenwaardige registers, lijnen het klassieke hoofdgestel en de attiekbalustrade, waarin een dakvenster, de lijstgevel af. De steekboogvensters met waterlijst en sluitsteen zijn per travee gegroepeerd tot oplopende drielichten, alternerend onder de vorm van driezijdige erkers of bow-windows met balustrades. Het geveldecor bestaat uitsluitend uit rocaille-ornamenten ontleend aan de Lodewijk XV-stijl, die de sluitstenen, zwikken of borstweringen versieren. In de zijgevel krijgt de middenas met het inkomportaal slechts een licht accent. Het houten schrijnwerk van de deur en venster met kleine roedeverdeling in het bovenlicht is bewaard, in tegenstelling tot het smeedijzeren voortuinhek dat grotendeels werd verwijderd.

De plattegrond beantwoordt aan de typologie van de woning voor de vermogende burgerij, met een opdeling in ontvangstruimten, privé-vertrekken, dienstlokalen en -circulatie. Het interieur is georganiseerd rond de centrale traphal met bovenlicht, hier ongebruikelijk van eerder bescheiden afmetingen. Volgens de bouwplannen nemen het salon, de eetkamer, de veranda en het overdekt terras, over de volledige diepte de linkerhelft van de woning in. Deze ontvangstsuite wordt geflankeerd door de woonkamer aan de straatzijde, de vestibule met spreekkamer en de keuken met office in het centrum, en de studiekamer met erker aan de tuinzijde. De bovenverdieping biedt ruimte aan vier slaapkamers en de badkamer; hogerop bevinden zich vier mansardekamers voor personeel of gasten en de zolder.