is aangeduid als beschermd monument Kasteel van de Heren van Herzele
Deze bescherming is geldig sinds
is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Oude toren, ruïne van oud kasteel van de heren van Herzele
Deze vaststelling is geldig sinds
is deel van de aanduiding als beschermd cultuurhistorisch landschap Kasteel van de Heren van Herzele met omgeving
Deze bescherming is geldig sinds
is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Oude toren of De burcht
Deze vaststelling was geldig van tot
Lager gelegen terrein met zogenaamd Oude toren, en grondvesten van het verdwenen omwalde donjon, gelegen ten zuiden van de kerk. Rondom de ruïne ligt weiland met deels een parkaanleg met markante beuken, lindes en gekandelaarde Canadapopulieren.
In de 11de eeuw werd hier een burcht opgericht door Boudewijn IV, graaf van Vlaanderen, deel uitmakend van de tweede verdedigingslijn tegen de Duitse keizers. Het was de woonplaats van de heren van Herzele en werd verschillende malen vernield en heropgebouwd. In 1579, na de verwoesting door de Spanjaarden, werd de burcht niet meer heropgebouwd wegens geldgebrek van de toenmalige bewoners, prins Willem d'Espinoy en Ernestine van Arenberg. De ruïne werd verkocht, één toren bleef behouden om het privilegierecht te doen gelden.
Rond de burcht was een brede walgracht aangelegd, de 'casteelvijver', die ook dienst deed als kweekvijver voor karpers. In de 16de eeuw lagen ten oosten en westen van de burcht nog verschillende visvijvers zoals de Mere, de Blockput, de Meeste Vijver en de Middelste Vijver. Deze vijvers waren voorzien van een sassysteem met goten en riolen die zorgden voor de regeling van het waterniveau. De Kabinetskaart van de Ferraris toont de burcht met een grote vijver ten oosten. Rondom lagen akkerland en boomgaarden. Ten noorden van de burcht lag de toegangsweg. Op de 19de-eeuwse historische kaarten is de burcht reeds verdwenen. Het perceel bestond volledig uit weiland, wat erop duidt dat de walgracht volledig verland en/of gedempt was.
In 1972 werd de toren gerestaureerd. Het is een zandstenen toren met rechthoekige muuropeningen, overblijvende hoektoren van een rechthoekige versterkte burcht. De burchtruïne is nog steeds voorzien van een natte walgracht maar ook de onmiddellijke omgeving is onbebouwd gebleven en in gebruik als weiland. Het huidige uitzicht van de burchtsite wordt vooral bepaald door het ontwerpplan opgesteld in 1979-1981 door NDS. Ter hoogte van de ruïne zelf bevinden zich zeven markante bomen, drie rode beuken (Fagus sylvatica 'Atropuncea') en vier lindes (Tilia ssp.). Gezien de locatie van aanplanting en soortenkeuze kunnen we veronderstellen dat deze bomen bewust werden aangeplant in functie van de beleving van de ruïne. Een vijfstammige valse acacia (Robinia pseudoacacia) met indrukwekkende kruinomvang is beeldbepalend voor het westelijke gedeelte van de burchtsite. Nog opvallend zijn drie grote Canadapopulieren (Populus canadensis) die werden gekandelaberd.
Auteurs: Verdurmen, Inge
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)