Teksten van Hof ten Kwaden Gate of Huis Stas

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/76690

Hof ten Kwaden Gate modo Huis Stas ()

"Hof ten Kwaden Gate", modo "Huis Stas", gebouwd in opdracht van Hubertus Moortgat, die in 1698 hoofddrossaard was van het Land van Asse.

Het huidige complex omvat behalve de woning ook een inkompoort links van de woning en aansluitend een stalvleugel; de poort verleent doorgang naar een vrij ruime, grotendeels ommuurde tuin met een treurbeuk en tuinpaviljoen. Het geheel werd als monument beschermd bij Besluit van 20 mei 2003.

Historiek

Na de dood van bouwheer Hubertus Moortgat in 1729 verkocht zijn weduwe Agnes 't Kint het complex aan griffier Petrus Robijns die het in 1731, zie jaartal in het deurfronton, liet "verfraaien". Vervolgens werd het in 1791 aangekocht door de familie De Pauw en op het einde van de negentiende eeuw werd het omgevormd tot notariaat, achtereenvolgens in het bezit van A. Richir, J. Verdoodt, C. Ampe en J. Stas waaraan de huidige benaming werd ontleend. In functie van de toenmalige bestemming als notariaat werd het ensemble op het einde van de negentiende eeuw uitgebreid met een aanbouwsel rechts, geregistreerd op het kadaster in 1892. In het begin van de jaren 1980 werd Huis Stas, inmiddels eigendom van de V.Z.W. Gasthuiszusters, zowel inwendig als uitwendig ingrijpend gerestaureerd door architectenbureau Vijverman-Vermeire en aansluitend ingericht als kantoorruimte voor de ziekenhuisadministratie. Bij deze gelegenheid werd het buitenschrijnwerk volledig vernieuwd en de binnenplaatsgevel werd op basis van bouwsporen in zijn oorspronkelijke staat hersteld.

Beschrijving

De woning op grosso modo T-vormige plattegrond, is opgetrokken in traditionele bak- en zandsteenstijl en vertoont aan straatzijde een als breedhuis opgevat volume van zeven traveeën en twee bouwlagen onder leien schilddak dat overkraagt op mooi geprofileerde daklijstbalkjes met dropmotief en voorzien is van drie houten dakkapellen met frontonbekroning. De verankerde, bakstenen lijstgevel met dubbelhuisopstand, volgens de inventarisgegevens van de jaren 1970 voorheen met rood beschilderd parement, wordt verlevendigd door de ontrasterende verwerking van zandsteen voor de omlopende plint, de steigergaten en de kwarthol geprofileerde omlijstingen van de hoge, ten dele getraliede en beluikte kruiskozijnen waarvan de kruisen vernieuwd werden met blauwe hardsteen; nagenoeg gestrekte ontlastingsboogjes. De rondboogdeur zit samen met het getraliede bovenlicht gevat in een uitgewerkte, deels geprofileerde omlijsting van blauwe hardsteen met gebogen frontonbekroning en jaartal 1731 in het boogveld, als verwijzing naar de verfraaiingswerken in dat jaar. Zwik rechts van de deur met steenkappersteken dat naar analogie van elders gevonden tekens verwijst naar de eerste helft van de achttiende eeuw. De haakse vleugel achteraan telt zes traveeën onder zadeldak en vertoont een gelijkaardig uitzicht met zandstenen hoekketting links; steekboogdeur in een vereenvoudigde, doch gelijkaardige omlijsting als in de voorgevel. Een hardstenen dorpel hogerop verwijst vermoedelijk naar een vroeger laadluik.

Interieur

Interieur met bewaarde structuur van eiken moer- en kinderbalken en kapspanten. Verder achttiende- of negentiende-eeuwse interieurelementen: sporadisch bewaarde stucplafonds met eenvoudig lijstwerk en sobere marmeren schouwen. Hal met zwart-witte natuurstenen vloer en monumentale bordestrap met gedraaide balusters en uitgewerkte trappaal in overgangsstijl Lodewijk XIV- Lodewijk XV, een houten kamerwand in Lodewijk-XV-stijl en een achttiende-eeuwse marmeren schouw met Toscaanse zuilen en geprofileerde houten haardbalk. De kelder bestaat uit een overwelfde gang waarop haakse tongewelven aansluiten; bakstenen vloer.

Links van het woonhuis bevindt zich een overluifelde, brede rondboogpoort in een kwarthol geprofileerde, zandstenen omlijsting met sluitsteen, imposten en afdekkende waterlijst. De links aansluitende stal vertoont aan straatzijde een gesloten karakter: een bakstenen lijstgevel gemarkeerd door gekoppelde muurankers en een aflijnende rij steigergaten. De tuingevel, voorzien van de jaarankers 1727, vertoont gedeeltelijk vernieuwd metselwerk en later ingebrachte muuropeningen. Inwendig bewaarde balkenstructuur, vier kapspanten, houten steektrap en schouw van gesinterde baksteen met aanleunende bakoven.

Rechts van het woonhuis een onderkelderde uitbreiding van drie traveeën en één bouwlaag met latere mezzanino onder zadeldak, op het kadaster geregistreerd in 1892. De bakstenen lijstgevel op gecementeerde plint wordt geopend door rechthoekige muuropeningen met lateien van blauwe hardsteen die verlevendigd worden door hoek- en sluitstenen van gele baksteen. De verhoging met een mezzanino dateert uit het begin van de jaren 1980.

De tuin is aan twee zijden nog voorzien van de bakstenen omheiningsmuur met achteraan een vermoedelijk achttiende-eeuws bakstenen tuinpaviljoentje onder zadeldak: poort in hardstenen omlijsting onder gestucte, eprofileerde kroonlijst en oculus. Inwendig een bepleisterd kruisgewelf met als bladmotief uitgewerkte sluitsteen.

Op de binnenkoer, vlakbij de gebouwen, bevindt zich een monumentale reurbeuk (Fagus sylvatica ‘Borneyensis’), die nog deel uitmaakt van de oorspronkelijke beplanting.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen, Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg Vlaams-Brabant, Monumenten en Landschappen, Beschermingsdossier Huis Stas.
  • Kadaster Vlaams-Brabant, mutatieschetsen Asse, afdeling II, 1892/42.
  • OCKELEY J., Baron Jan Jozef de Meer in geldnood, in Ascania, jaargang 34, nummer 3, 1991, p. 77-80.
  • VAN BELLE J.L., Signes Lapidaires. Nouveau dictionnaire Belgique et Nord de la France, s.l., 1994.

Bron: KENNES H. met medewerking van VAN DAMME M. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Vlaams-Brabant, Gemeente Asse, Deelgemeenten Asse, Bekkerzeel, Kobbegem, Mollem, Relegem en Zellik, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen VLB6, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs:  Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hof ten Kwaden Gate of Huis Stas [online], https://id.erfgoed.net/teksten/76690 (geraadpleegd op ).


Herenhuis ()

Statig herenhuis op T-vormige plattegrond, met jaartal 1731 op het fronton van de voordeur, en opgetrokken in traditionele bak- en zandsteenstijl; naar verluidt gebouwd door H. Moortgat, hoogdrossaard van het land van Asse, na wiens dood het in 1729 wordt gekocht door P. Robijns die het in 1731 laat verfraaien (jaartal op deurfronton); sedert de 19de eeuw reeds notariaat. Aan de straatkant, zeven traveeën brede vleugel met twee verdiepingen onder schilddak (leien) met uitgewerkte houten modillons en houten dakkapellen met driehoekige frontons. Roodgeschilderd baksteenmetselwerk met zandstenen plint; de linker gevelhoek is ter hoogte van de begane grond afgekant en wordt opgevangen door een geprofileerde kraagsteen. Hoge kruisvensters verrijkt met hoekstenen. Geprofileerde rondboogdeur op neuten, met bewerkte imposten en getralied bovenlicht bekroond met een gebogen fronton waarin het bouwjaar.

In de achtergevel, een verbouwd venster met posten van gesinterde steentjes en een rondboogdeur met imposten, sleutel en bovenlicht met tussenstijl. Haakse vleugel van zes traveeën met twee bouwlagen en zadeldak (leien), uit dezelfde bouwperiode. Kruisvensters en een steekboogdeur met getralied bovenlicht en gebogen fronton. Moderne bijbouw tegen de zijgevel.

Aan de straatkant, rechts, een éénlaags dienstgebouw (notariaat) uit de 19de-20ste eeuw. Links, een zandstenen rondboogpoort uit de 18de eeuw voorzien van imposten, sleutel en druiplijst. Ernaast, een L-vormige dienstvleugel met zadeldak (leien), door gevelankers aan de tuinzijde gedateerd 1729; metselwerk van Spaanse steen met verbouwde muuropeningen, op een venster met zandstenen stijlen en negblokken na; het haaks gedeelte werd ingericht als woonhuis (Arsenaalstraat). Achteraan in de tuin, prettig tuinhuisje uit de 19de eeuw

  • DE CLIPPELE M., De opeenvolgende bezitters van het huidige eigendom Stas, in Ascania, IV, 1, 1961, p. 5-8.

Bron: DE MAEGD C. & VAN AERSCHOT S. 1975: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2n, Gent.
Auteurs:  De Maegd, Christiane; Van Aerschot, Suzanne
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hof ten Kwaden Gate of Huis Stas [online], https://id.erfgoed.net/teksten/39326 (geraadpleegd op ).