Voormalige "IJzenbeekmolen", modo "Molen bij de Prinskensvijver", watermolen met bovenslagrad op de IJsbeek, met oudste vermelding in een akte van 1321 als "molendinum de ijsenbeke".
In 1527 wordt hij omschreven als "eenen moelen geheten den molen 't ijsebeke, metten huysingen, schueren, stallen daer op staende, metten blockxen, vijveren, weiden ende bemden daer aen gelegen... inhoudende in een stucke tsamen 19,5 dachwant luttel min ofte meer".
Vermoedelijk werd de molen herbouwd circa 1641 omdat er op dat ogenblik sprake is van "de nijeuwen molen van Essenbeke"; in de loop van de achttiende eeuw waren de molen en bijhorende vijver eigendom van de rijke klaren van Brussel. Naderhand eigendom van de familie Leyniers die de molen toevoegde aan het reeds uitgebreide Hoogpoortdomein, Hoogpoort. De molen, een graanmolen van het bovenslagtype, bleef in gebruik tot de jaren 1970, heden ontbreekt het waterrad evenals de waterafleiding die het water van de vijver aan de overzijde van de weg, via een overbrugging naar het rad bracht. De molenvijver, de zogenaamde Prinskens- of Hoogpoortvijver, gelegen ten noordoosten aan de overzijde van de weg, bleef wel bewaard. Voorts resten nog het vroegere molenhuis en de aansluitende molenaarswoning, beide met traditionele, kern, respectievelijk vier en drie traveeën en één à twee bouwlagen onder vernieuwde, pannen zadeldaken met de nok parallel aan de straat. Min of meer verwaarloosde baksteenbouw, gedeeltelijk aangepast en ingebouwd door diverse latere aanbouwsels, en gelegen beneden het straatniveau.
Verankerde en gewitte gevels op gepikte plint. De woning behield haar traditionele aandaken en vlechtingen en vertoont in de zuidelijke gevel hoge, ten dele getraliede, rechthoekige vensters met zandstenen, kwarthol geprofileerde rechtstanden, verwijzend naar vroegere kruiskozijnen; rechts tot venstertje aangepaste deur. De oostelijke zijgevel wordt heden gestut, deels door recente bakstenen steunberen en deels door een metalen stelling. Het links aansluitende molenhuis bevat een rechthoekig deurtje in een fraaie, arduinen schouderboogomlijsting met sluitsteen en schelpmotieven in de zwikken; erboven gevelsteentje met vermelding "A:M:/ 1809"; bewaarde paardenring rechts. Een molensteen bleef bewaard op het erf.
Bron: KENNES H. met medewerking van VAN DAMME M. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Vlaams-Brabant, Gemeente Asse, Deelgemeenten Asse, Bekkerzeel, Kobbegem, Mollem, Relegem en Zellik, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen VLB6, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Kennes H. 2005: Watermolen IJzenbeekmolen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/76737 (geraadpleegd op ).
Watermolen "Van Ysembeke", deel uitmakend van eigendom Hoogpoort, doch heden bewoond en buiten gebruik.
Witgekalkte baksteenbouw met traditionele kern (17de-18de eeuw), die in de tweede helft van de 18de eeuw werd aangepast. Linkerdeel van drie traveeën met één bouwlaag en een schilddak (pannen), voorzien van een arduinen steekboogdeur met holrond beloop, imposten, druiplijst en een onleesbare gevelsteen (18de eeuw). Rechterdeel van twee verdiepingen en drie traveeën met een zadeldak (pannen); voormalige kruisvensters met luiken en diefijzers, en behouden zandstenen stijlen. In de achtergevel, een rechthoekige deur van zandstenen en een kloosterkozijn. Zijgevel met aandak, vlechtingen en topstuk. Afgebroken bijgebouwen tegen de achtergevel.
Bron: DE MAEGD C. & VAN AERSCHOT S. 1975: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2n, Gent.
Auteurs: De Maegd, Christiane; Van Aerschot, Suzanne
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: De Maegd C. & Van Aerschot S. 1975: Watermolen IJzenbeekmolen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/39360 (geraadpleegd op ).