erfgoedobject

Pachthof Hof ter Kalken

bouwkundig / landschappelijk element
ID
76805
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/76805

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalig pachthof van de abdij van Affligem. Monumentaal, semi-gesloten hoevecomplex met huidig gebouwenbestand voornamelijk opklimmend tot de achttiende eeuw en omgeven door akkers en weiland. Einde jaren 1980 werden dringende herstellingswerken uitgevoerd naar ontwerp van 1987 van architect Emiel Lemaire (Itterbeek); muren werden verstevigd, daken en regenafvoer werden grotendeels vernieuwd en het dakvenster in de woning werd hersteld. Het geheel werd beschermd als monument bij Koninklijk besluit van 18 juli 1980 en samen met de onmiddellijke omgeving als dorpsgezicht bij Koninklijk Besluit van dezelfde datum.

De diverse bestanddelen zijn geschikt rondom een deels geplaveid, deels gekasseid erf: het woongedeelte ten noordwesten, de voormalige koeienstal, heden in gebruik voor de bereiding van prei, ten noordoosten, de voormalige varkensstallen, nu een aardappelloods, ten zuidoosten en de voormalige langsschuur, vandaag een schapenstal, ten zuidwesten. De toegang is gelegen in de zuidelijke hoek tussen de schuur en de varkensstallen en bestaat uit bakstenen pijlers met een getrapte bekroning waartussen een ijzeren hek.

Verankerde, bakstenen gebouwen onder pannen zadeldaken met aan binnenplaatszijde gewitte gevels op een gepikte plint.

De woning bestaat uit twee onderscheiden delen; het linkerdeel onder geknikt, licht overkragend zadeldak op daklijstbalkjes, telt zes traveeën met een duidelijke bouwnaad tussen de tweede en de derde travee. De jaarankers 1751 en een gevelsteentje in de vijfde travee met vermelding "ANO/ BRVD (?)/ 1750" verwijzen naar een bouwjaar in het midden van de achttiende eeuw; voorts wordt dit gedeelte gemarkeerd door rechthoekige vensters met een kwarthol geprofileerd beloop en een laadluik onder driehoekig fronton in de vierde travee; de bij de inventarisatie in de jaren 1970 nog aanwezige luiken werden weggehaald en het overige schrijnwerk werd vernieuwd; de luikduimen bleven bewaard. Boven de deur een leeg rondboognisje, voorheen met beeldje van de Heilige Familie. Het rechts aansluitende lagere woongedeelte heeft eenvoudige rechthoekige muuropeningen en klimmende dakvensters. Het interieur werd met uitzondering van de balkenstructuur integraal aangepast; in het linkerdeel bleef wel het zogenaamde eigenaarsvertrek bewaard met een beschilderde schouw en een zwart/rode tegelvloer.

De vroegere koestal draagt een ruitvormige gevelsteen met vermelding "P.D:PAUW/ C.V. BEVER/ 1775"; de voorheen rechthoekige muuropeningen onder houten latei werden ten opzichte van de vorige inventarisatie nagenoeg alle aangepast en van de drie klimmende dakvensters bleef slechts één bewaard.

De voormalige varkensstallen, door middel van jaarankers in de straatgevel 1896 gedateerd, werden aan binnenplaatszijde vrij recent volledig vernieuwd in functie van de huidige bestemming als aardappelloods. In de zuidoostelijke straatgevel werd de rechtse poort gedicht en verplaatst naar de oostelijke zijgevel.

Ook de schuur, volgens de eigenaar voorheen met jaarankers 1729, werd grotendeels vernieuwd; enkel de straatgevel behield zijn oorspronkelijk uitzicht: hij werd heropgemetseld naar ontwerp van E. Lemaire van 1984; deze gevel, gemarkeerd door een centrale steunbeer, vertoont uilengaten en lichtgleuven in de top.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening , Huisvesting en Monunmenten & Landschappen (AROHM), Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg (ROHM) Vlaams-Brabant, Monumenten en Landschappen, Beschermingsdossier.

Bron: KENNES H. met medewerking van VAN DAMME M. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Vlaams-Brabant, Gemeente Asse, Deelgemeenten Asse, Bekkerzeel, Kobbegem, Mollem, Relegem en Zellik, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen VLB6, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Op de Kabinetskaart van de Ferraris ligt de hoeve met waterpartij en rondom akkers en weilanden in het gehucht Vrijlegem. Dwars over het perceel van de hoeve liep een voetweg als doorsteek tussen de hoofdwegen. In de 19de eeuw lag er een afzonderlijk begrensde boomgaard ten zuidwesten van de hoeve die later uitbreidde naar ten noordoosten van de hoeve. De boomgaard bleef aanwezig tot het einde van de 20ste eeuw.

Vandaag is de vijver langs de straatkant nog steeds aanwezig. Rondom de hoeve ligt weiland met nog enkele relicten van de boomgaard. Een deel van de voormalige boomgaard is nog steeds omhaagd.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970, schaal 1:25.000.
Auteurs: Verdurmen, Inge
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Pachthof Hof ter Kalken [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/76805 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.