erfgoedobject

Kloostercomplex met school, woonpaviljoenen en dienstgebouwen De Spycker en Nieuwland

bouwkundig element
ID
77480
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/77480

Juridische gevolgen

Beschrijving

Complex bestaande uit een school, woonpaviljoenen en dienstgebouwen zogenaamd "De Spycker" en "Nieuwland" gesitueerd op een diep gelegen terrein en toegankelijk via een lange, geasfalteerde oprit.

In de polders richten de zusters van de kindsheid van Maria ter Spermalie, gevestigd in de Snaggaardstraat in Brugge, in 1886 een bijhuis op met officiële benaming Het Gesticht van het Heilig Hart. In eerste instantie moet het gesticht dienen voor mentaal gehandicapte kinderen. Vrij snel, al vanaf 1893, leggen de zusters zich toe op het opvangen en opvoeden van verlaten kinderen en wezen. De kinderen gaan in dienst bij burgergezinnen of werken op boerderijen. Ze krijgen ook onderwijs, een bevoorrechte situatie ten opzichte van de gewone kinderen die in die tijd meestal geen lager onderwijs kunnen volgen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog heeft het gesticht te lijden onder Duitse soldaten, die er hun intrek nemen en het gebruiken als uitkijkpost. In 1920 komt er in navolging van de wet op de leerplicht een lagere school. De kinderen krijgen ook een vakopleiding en in 1929 wordt er een vakschool opgericht, zowel voor jongens als voor meisjes. De vakschool wordt vrij snel opengesteld voor leerlingen buiten de school. In 1934 wordt een woonhuis, ten oosten van het complex, gebouwd voor de bestuurder van het gesticht. In 1937 komt er een afdeling bij, speciaal voor mindervalide jongens.

Tot in de jaren 1950 heeft de school een gesloten karakter. Stilaan geraakt de school onder invloed van de nieuwe pedagogische inzichten. De kinderen worden in aparte leefgroepen ingedeeld om een normale gezinssituatie zoveel mogelijk te benaderen. In 1961 verdwijnt de vakschool voor jongens, de meisjesafdeling blijft bestaan. In 1969 komt er een B.L.O.-school voor kinderen met spraak- en leerstoornissen, zogenaamd "De Spycker", in de plaats. De bijhorende hoeve wordt in 1968 afgebroken. Ook de dagschool verdwijnt, de kinderen volgen les in gewone scholen. In 1970 dragen de zusters het beleid over aan de vzw Nieuwland, die instaat voor opvoeding en begeleiding van sociaal achtergestelde jongeren. De naam "Nieuwland" verwijst naar het eerste klooster van de zusters Ter Spermalie, met de naam Terra Nova, circa 1200 gebouwd te Slijpe. In 1977 bijbouwen van een paviljoen voor oudere jongens.

In zijn huidige vorm, gebouwencomplex in baksteen, fasegewijs tot stand gekomen. Gelegen in een groene omgeving en met uitzicht op de polders. Door het domein loopt op het tracé van een voormalige landweg een fietspad van zuid naar noord.

Het centrale hoofdgebouw met voormalig klooster en kapel is het oudste deel. Ten zuiden en ten noorden daaraan palende schoolgebouwen van de vroegere meisjes- en jongensafdeling, beiden rond een begraasde speelplaats gegroepeerd.

Hoofdgebouw van 1891 met voormalig klooster en kapel van de zusters. Verankerde baksteenbouw boven een plint in breuksteen, in een historiserende stijl, geïnspireerd op lokale voorbeelden. Symmetrisch uitgewerkte voorbouw, gelegen aan een verhard plein. Centrale puntgevel met kapel geflankeerd door verjongende steunberen. Op de verdieping verlicht het oostelijk gericht drielichtvenster, gevat in een spitsboognis met brandglas, het koor van de kapel, daaronder een gevelsteen met fundatietekst. In de geveltop een witstenen beeld van het Heilig Hart. Flankerende vleugels met lijst en trapgevels, de pittoreske dakkapellen zijn verdwenen.

Ten noorden van het hoofdgebouw, vleugel van de voormalige jongensschool opgericht in 1895 en in 1938 ingericht ten behoeve van de vakschool. In 1979 gereduceerd van vier tot de huidige twee bouwlagen, nu dienst doend als huisvesting voor leefgroepen. Haaks daarop een vleugel gebouwd in 1910 met speelzaal en badinrichting voor de jongens, heden benut door de school "De Spycker". De gevels worden geritmeerd door lisenen verbonden door tandlijsten, segmentboogvormige en rechthoekige muuropeningen. De afsluitende, oostelijke vleugel met poortgebouw is in 1979 afgebroken, enkel het trappenhuis is nog bewaard.

Aan de zuidkant twee gelijkaardige vleugels, horende bij de vroegere meisjesschool, van drie bouwlagen en haaks op elkaar gebouwd. De vleugel vooraan, van 1947, sluit aan op het hoofdgebouw, oorspronkelijk met refter, speelplaats en slaapzalen en heden ingericht ten behoeve van de leefgroepen. De haakse vleugel van 1948 diende als bijgebouw, onder meer met washuis. Monumentale vleugels met sobere gevels doorbroken door eenvoudige rechthoekige muuropeningen.

De achterste westvleugel, wellicht in 1911 als ziekenzaal opgericht, kent in de loop van de 20ste eeuw verschillende verbouwingen, heden in gebruik als woonruimte.

Ten oosten van het fietspad ligt de voormalige bestuurderswoning, gebouwd in 1934, en ontworpen door architecten J. en A. Rooms. Vrijstaande, verankerde baksteenbouw met historiserende elementen. Rechthoekige vensters met lateien gevat in rondboognissen. Deur en vensters met bewaard schrijnwerk, bovenlichten met kleine roeden. Aan de overkant een resterend bijgebouw van de in 1968 afgebroken boerderij, nu in gebruik als garage.


Bron: GILTÉ S. & VAN VLAENDEREN P. met medewerking van DENDOOVEN K. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Brugge, Deelgemeente Sint-Kruis, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL21, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Van Vlaenderen, Patricia
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kloostercomplex met school, woonpaviljoenen en dienstgebouwen De Spycker en Nieuwland [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/77480 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.