erfgoedobject

Oud Gemeentehuis

bouwkundig element
ID
77639
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/77639

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Oud Gemeentehuis
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Oud Gemeentehuis
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Oud Gemeentehuis van Wichelen
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Voormalig gemeentehuis, gekend als zogenaamd "Oud Gemeentehuis", volgens gevelsteen gedateerd "anno" - "1682".

Centraal gelegen in de oude dorpskom in de as met de Dreefstraat, vervolg van de heerweg Gent – Dendermonde, richting Wetteren.

Historiek

De ontstaansgeschiedenis van het "Oud Gemeentehuis" is onduidelijk. Volgens de literatuur opgericht als schepenhuis in 1682 (voortgaande op de jaarsteen) en daarna ook gebruikt als gildehuis van de schuttersgilde van Sint-Sebastiaan onder ridder Lancelot de Cordes, heer van de heerlijkheid Wichelen en Serskamp. Deze schuttersgilde zou opgericht zijn in de eerste helft van de 17de eeuw en volgens F. De Potter in 1686 heropgericht met Lancelot de Cordes als hoofdman. Vermoedelijk eind 18de eeuw in het bezit van de gemeente gekomen en tot 1955 als gemeentehuis gebruikt. Een beschrijving van architect Modeste de Noyette van 1911 in opdracht van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen leidde in 1912 tot de erkenning als monument van de 3de klasse en opmaak van een restauratiedossier door architect Amandus Robert Janssens (Gent).

Een reconstructie van het gebouw door Valentin Vaerwyck en A. Heins prijkte in de sectie Oud Vlaanderen van de Wereldtentoonstelling van 1913 in Gent. Als gevolg van de Eerste Wereldoorlog werd het project niet uitgevoerd. Ook de plannen van architect Rutger Langaskens (Ledeberg) van 1939 voor de uitbreiding van het gemeentehuis met een nieuwe raadzaal achteraan konden wegens de Tweede Wereldoorlog niet uitgevoerd worden. In 1952 werden de talrijke kalklagen van het gebouw verwijderd waardoor onder meer verbouwingen aan de vensters zichtbaar werden. Pas in de periode 1970-73 werd het gebouwtje grondig gerestaureerd onder leiding van architect G. Beerlandt (Gent), uitgevoerd door aannemer E. Mesdagh (Zottegem), met onder meer het terugplaatsen van zandstenen (Massengis) kruiskozijnen, booglijsten en cartouches met jaartal en het vernieuwen van de zandstenen deuromlijsting en barok dakvenster.

De oorspronkelijke grote ruimte op de verhoogde begane grond, vermoedelijk bij de inrichting tot gemeentehuis opgesplitst en de grote haard verwijderd, werd hersteld en van een nieuwe haard voorzien. Het originele plafond bleef behouden.

Plechtige inhuldiging als vergaderlokaal voor verenigingen en als tentoonstellingsruimte op 6 mei 1973.

Beschrijving

Bak- en zandstenen gebouw in Vlaamse barokstijl, van drie traveeën en één bouwlaag boven een souterrain, met zandstenen pui met bordestrap en hoog overstekend, heden door het dakvenster onderbroken zadeldak op uitgewerkte modillons. Zijtrapgevels werken het dak af. Barok dakvenster boven de centrale deur met korfboogvormig zolderluik gevat in zandstenen omlijsting met imposten en sluitsteen, onder waterlijst en geprofileerde kroonlijst bekroond met een blinde oculus tussen voluutvormige vleugelstukken en afgedekt door een gebogen fronton met pijnappelbekroning. De vroegere Vlaamse pannen werden bij de restauratie vervangen door leien.

Zandstenen pui met dubbele bordestrap met zes zandstenen treden en voorzien van een begin 19de-eeuwse ijzeren leuning; laag deurtje met ijzeren beslag in het midden. Verhoogde begane grond met centrale korfboogdeur in zandstenen omlijsting met imposten en voluutvormige sluitsteen, onder geprofileerde waterlijst. Links en rechts, vernieuwde kruiskozijnen met getraliede bovenlichten en nieuw schrijnwerk met kleine roeden; ontlastingsboogjes en toegevoegde gebogen waterlijsten. Er boven vernieuwde cartouches met jaartal "anno" - "1682".

Oorspronkelijk verankerde blinde bakstenen achtergevel, bij de restauratie uitgebreid met een linker aanbouwsel onder doorgetrokken lessenaarsdak; korfboogdeurtje in zandsteenomlijsting naar 17de-eeuws model.

Interieur kelderverdieping, tot 1955 met cel, van buiten toegankelijk via een deurtje onder de trap in de pui. Binnenin met korfboogdeuropening in geprofileerde witgekalkte zandstenen omlijsting voorzien van een ijzeren hek met tralies. Bovenkamer met behouden balkenlaag met moerbalken met versierde uiteinden rustend op zandstenen consooltjes; nieuwe grote haard met geprofileerde zandstenen schoorstukken naar laatgotisch model.

  • Prentbriefkaartencollectie de Heer R. Ruys (Wichelen). Vlaams ministerie van Ruimtelijke Ordening, Wonen en Onroerend Erfgoed, Agentschap Ruimtelijke Ordening Vlaanderen, Ruimtelijke Ordening Oost-Vlaanderen, Onroerend Erfgoed, archief.
  • DE MAESSCHALCK G., Een kunsthistorisch gebouw te Wichelen, in Tijdschrift voor Heemkunde en Geschiedenis Wetteren, Heem- en geschiedkundige kring Jan Broeckaert, XX, 3, 1973, p. 46-48.
  • DE POTTER F. - BROECKAERT J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen. Vierde reeks - Arrondissement Dendermonde, Derde deel, Wichelen, Wieze, Zele, Gent, 1893.
  • DEVOS P., De gemeentehuizen van Oost-Vlaanderen. Inventaris van het kunstpatrimonium van Oost-Vlaanderen, XVI, Gent, 1982, p. 893-897.
  • DE WILDE I., Feest!, in Open Monumentendag 1998, Berlare, 1998).
  • RUYS R. (red.), Langs Schelde en Durme, Gent, 1986, p. 127-131.
  • RUYS R., Wichelen op de Wereldtentoonstelling in 1913 te Gent gehouden, Heem en Oudheidkundige Kring Wichelen, V, 3, 1978, p. 50-53.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Het bas-reliëf, met de voorstelling van "Sint-Sebastiaan" boven de rondboogdeur, werd in 1972 ontworpen en gebeeldhouwd in witte steen door Gerard Thienpont, beeldhouwer (Eke-Nazareth).

  • Informatie verstrekt door E. Van Lancker.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Oud Gemeentehuis [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/77639 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.