erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Stephanus

bouwkundig element
ID
777
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/777

Juridische gevolgen

Beschrijving

Van het oorspronkelijke, preromaanse gebouw uit de 10de eeuw rest de onderste geleding van de toren. De twee bovenste geledingen werden gebouwd in overgangsstijl van circa 1250. Het schip dateert van 1770. Deze oorspronkelijke zaalkerk werd vergroot in 1896 en 1931 naar ontwerp van M. Christiaens tot het huidige basilicale gebouw.

De plattegrond beschrijft een thans driebeukig schip van zes traveeën met voorstaande westtoren en aanbouwsel onder lessenaarsdak tegen de noordgevel, kapel met driezijdige koorsluiting in de eerste twee traveeën van de noordzijgevel, en een koor van een rechte travee met driezijdige sluiting, geflankeerd door sacristieën.

Toren van drie geledingen, waarvan de onderste is opgetrokken uit breuksteen (silex, kalksteen, puimsteen etcetera) en in de 13de eeuw voorzien werd van twee steunberen van afbraakmateriaal van de bovenste geledingen en mergelblokken. Het portaal in de westgevel is recent; erboven, een gedichte nis of vensteropening (?). In de zuidzijde bevindt zich een in de 13de eeuw gedichte rondboogpoort, die met mergelsteen werd omgevormd tot een spitsboogvenster. Erboven een rondboogvenster en de aanzet van lisenen. De tweede, mergelstenen geleding is voorzien van rondbooglisenen, de bovenste vertoont een rondboogvormig galmgat in elke zijde. Barokke, ingesnoerde spits (leien).

Bakstenen schip op een breukstenen plint; koor op een kalkstenen plint. Zadeldaken (leien). Kalkstenen hoekbanden aan middenschip en koor. De oorspronkelijke classicistische zaalkerk is voorzien van eenvoudige, bakstenen rondboogvensters en bakstenen pilasters die de traveeën markeren. De zijbeuken, onder afgewolfd lessenaarsdak, zijn in dezelfde stijl opgetrokken; neoclassicistisch portaal in de derde travee van de zuidgevel. Het portaal van de classicistische kerk bevindt zich in het aanbouwsel aan de noordzijde van de toren: korfboogpoortje in een kalkstenen spiegelboogomlijsting met imposten, sluitsteen en druiplijst. 19de-eeuwse rondboogvensters in hardstenen omlijsting in het koor. Beide sacristieën dateren uit dezelfde periode en zijn voorzien van gelijkaardige muuropeningen.

Het interieur dateert van 1931; bakstenen gewelven en bepleisterde muren. Rondboogarcade tussen de beuken op bak- en hardstenen pijlers. Kruisribgewelven op consoles.

Mobilair: Schilderij op doek met voorstelling van de Kruisafname, naar Rubens (17de eeuw); schilderij op doek met voorstelling van de marteldood van Sint-Stefanus (18de eeuw).

Processiemadonna in het noordelijk zijaltaar. Barok hoofdaltaar, portiekaltaar met twee medaillons toegeschreven aan Delcour, marmer, afkomstig uit de Sint-Pauluskathedraal van Luik (1689), en altaarstuk, schilderij op doek, met voorstelling van de marteldood van Sint-Stefanus door Lodewijk Hendrix van Peer (tweede helft 19de eeuw); zijaltaren, portiekaltaren (begin 18de eeuw). Twee eiken régence-biechtstoelen, waarvan die in de zuidelijke zijbeuk gedateerd 1741, die in de noordelijke zijbeuk met de wapens van Matthias van den Bosch en Ida Lemmens, volgens B. Geukens gedateerd 1769; twee eiken biechtstoelen (eerste helft 19de eeuw). Communiebank, eik, Lodewijk XIV (begin 18de eeuw). Koorgestoelte (eind 18de, begin 19de eeuw). Messing koorlezenaar (begin 20ste eeuw). Orgel met balustrade, eik (circa 1780). Credenstafel, geschilderd hout, rococo (midden 18de eeuw), en hout (eind 18de eeuw). Hardstenen doopvont (13de eeuw).


Bron: SCHLUSMANS F. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Bilzen - Maasmechelen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

In de hoek van de zuidzijbeuk en de westertoren staat een met leien overluifelde calvarie, die vermoedelijk voorheen ondergebracht was in het zijportaal dat bij de uitbreiding van de kerk in 1931 werd gesloopt. Het Jezusbeeld hangt op het zwartgeschilderde kruis met INRI-bord en wordt geflankeerd door de beelden van Maria en Johannes op (jongere?) sokkels, gemonteerd in een opeenstapeling van rotsen. De figuren zijn bi chroom beschilderd (blauw voor de kleding, wit voor de lichamen), een geslaagde harmonie met de wit bepleisterde achterwand van het vroegere portaal.

  • DE MAEGD C. & VAN DEN BROECK M. 2008: Inventaris van historische tuinen en parken in Bilzen, onuitgegeven tekst, Agentschap Onroerend Erfgoed.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Stephanus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/777 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.