Duitse betonnen observatiepost uit de Eerste Wereldoorlog.

De betonnen constructie is tijdens de oorlog opgetrokken in bestaande hoevegebouwen, die horen bij Ferme du Souvenir, zoals de hoeve wordt aangeduid op Belgische militaire stafkaarten. Bakstenen restanten van deze oorspronkelijke hoevegebouwen zijn terug te vinden in enkele buitenmuren van de bewaarde constructie.

De constructie maakt tijdens de oorlog deel uit van de Duitse II. Stellung. Deze stelling is uitgebouwd met loopgraven, prikkeldraadversperringen en betonnen militaire constructies. De II. Stellung loopt min of meer vanaf het kruispunt van de huidige Stokerijstraat met de spoorlijn Diksmuide-Zarren, tot ten westen van de Patte d’Oi (huidig kruispunt van de Esenweg, Eikhofstraat en Klerkenstraat), om vervolgens verder te lopen langs de twintig meter hoogtelijn tot Klerken en verder. De stelling loopt aldus parallel met en net ten zuidwesten van de Klerkenstraat. Door haar hoogteligging kan de lager gelegen vijand vanaf deze stelling gemakkelijk geobserveerd of bestookt worden. Het noordelijke stuk van deze stelling wordt ook met Eessener Stellung aangeduid.

Op Belgische militaire luchtfoto’s is te zien hoe de betonnen constructie in een langgerekt hoevegebouw wordt gebouwd in de periode tussen september 1916 en april 1917. Een luchtfoto van 24 april 1917 doet zelfs vermoeden dat de constructie op dat moment nog niet volledig voltooid is. Het dak van de betonnen constructie is in ieder geval op een luchtfoto van 27 juli 1917 veel egaler afgewerkt in vergelijking met de luchtfoto van 24 april 1917.

Het ontwerp van deze betonnen militaire constructie is dus aangepast aan het bestaande bakstenen gebouw. Dit bakstenen gebouw vormt een uitstekende camouflage en bijkomende bescherming voor de observatiepost.

Dat de constructie fungeert als observatiepost, is af te leiden uit de smalle gleuven, die samen een hoek van 90° maken. Via deze gleuven kan de afstand bepaald worden met een afstandsmeter volgens het principe van de driehoeksmeetkunde.

Beschrijving

Vandaag de dag vrijstaande bovengrondse betonnen constructie met min of meer rechthoekig grondplan van ca. H.340 x Br.610 x D.500cm. Het beton is gewapend met ronde ijzers. Het is aan de oostelijke zijde gegoten tegen een houten bekisting, aan de zuidelijke zijde voornamelijk tegen takkenwerk, aan de westelijke zijde deels tegen een houten bekisting, deels tegen een bakstenen gebouw en aan de noordelijke zijde volledig tegen een bakstenen gebouw (zie het onregelmatig oppervlak met nog aanwezige bakstenen). Het dak van de constructie is lichtjes gebogen en is maximaal 120cm dik.

In de oostelijke zijde zit een deuropening van ca. H.175 x Br.85cm, die schuin loopt. Ernaast zit een verticale nis in de muur van H.155 x Br.61 x D.61cm. Zowel naast de deuropening als naast de nis zijn hengsels en haken aanwezig.

In de zuidelijke muur zit een min of meer vierkante opening (ca. H.61 x Br.64 x D.115cm), die schuin, in zuidoostelijke richting loopt. In de noordwestelijke hoek zit op een hoogte van ca. 240cm (genomen aan buitenzijde) in elke zijde een smalle gleuf van H. 12cm. Deze gleuven verbreden naar buiten toe en vormen samen een hoek van 90°. Deze gleuven bevatten nog enkele houtrestanten.

De constructie bestaat binnenin uit één ruimte (min of meer H.185 x Br.355 x D.240cm), met lichtjes gebogen plafond, waarin aan oostelijke zijde een kleine ronde opening zit. Het beton aan de binnenzijde is tegen een houten bekisting gegoten. Onder de twee gleuven in de noordwestelijke hoek zitten uitsparingen.

Achter de hoeve gelegen. Duitse bunker van de Eerste Wereldoorlog, gelegen achter wederopbouwhoeve. Deze militaire constructie maakte deel uit van de zogenaamde "Eessener-Stellung" (een andere bunker van deze tweede Duitse stelling - is bewaard aan de Esenweg zonder nummer) die verder liep op grondgebied Klerken (Houthulst). Deze stelling stond bekend als een rustige stelling, aanvankelijk bezet door twee compagnies, later door één.

Vrijstaande bovengrondse betonnen constructie op rechthoekig grondplan, onder licht gebogen dak. De bunker moet oorspronkelijk aangebouwd zijn geweest tegen een bakstenen constructie, gedeeltelijk was de bunker ook gecamoufleerd met takkenbossen (waartegen een deel van de bunker gegoten zou zijn, naast een bekisting van planken). Aan de oostzijde, schuine opening met deurnis, waarnaast even hoge verticale nis. Tevens kijkgat en schietgleuf.
Binnenin, één ruimte met gebogen plafond, de muren en de schietgaten bevatten nog houtresten. Voederbakken onder de schietgaten.

Locatie

Vrijstaande, bovengrondse militaire constructie, gelegen in weide achter hoeve Klerkenstraat nummer 2 ("San An-Mar" genaamd). Op heuvelrug, omgeven door weide en bebouwing.

Historische achtergrond

Het gaat hier om een Duitse mitrailleurspost, behorende tot de "Eessener-Stellung". De bunker moet aangebouwd zijn tegen een nu verdwenen bakstenen constructie. Gedeeltelijk werd ook takkenwerk gebruikt, waardoor de bunker nagenoeg niet zichtbaar moet geweest zijn voor de vijand. De mitrailleursgaten steken zo hoog, om het bereik van de mitrailleurs nog te verhogen. Tegelijk konden de schietgaten fungeren als kijkgaten. De deur- en kijkopening zijn schuin gericht, om de kans op een inslag te verkleinen.

Op het grondgebied van Esen lag de 2de Duitse stelling, de Eessener-Stellung genoemd. Deze stelling volgde een lijn die liep van de hofstede van Lenez (spoorweg) tot aan de hoeve A. Desimpel. Ook links en rechts van de Esenweg stonden betonnen bunkers.

De Eessener-Stellung behoorde eigenlijk al tot de 2de Duitse verdedigingslinie van de Duitsers. Deze tweede stelling liep dan verder in de richting van Klerken, rechts van de Klerkenstraat, ongeveer ter hoogte van de 20m hoogtelijn. Van deze stelling waren er in 1982 nog 3 betonnen bunkers bewaard gebleven: één langs de Esenweg op een 200-tal meters van de boerderij A. Desimpel, een 2de in de nabijheid van de Klerkenstraat nabij het huis San An-Mar (de hier besproken mitrailleurspost) en een derde op het Hof ter Linden (Daniël Lansen). Deze laatste is ondertussen verdwenen. De Eessener-Stellung was goed onderhouden en had de faam een rustige stelling te zijn. Aanvankelijk werd deze stelling bezet door 2 compagnies, later door 1 compagnie.

Tussen de stad Diksmuide en de Eessener-Stellung bouwden de Duitsers vele betonnen constructies. In die bunkers en in goed verdoken nesten stonden vele zware mitrailleursposten opgesteld. Deze verdedingsstelling wordt ook wel "schaakbordverdediging" genoemd.

Beschrijving

Vrijstaande, bovengrondse betonnen constructie met circa rechthoekig grondplan (circa H. 340 x L. 610 x Br. 500 cm). Het beton, gewapend met ronde ijzers, is aan de oostkant gegoten tegen een houten bekisting, aan de zuidkant bijna volledig tegen takkenwerk, aan de westkant deels tegen planken, deels tegen een bakstenen aanbouw en aan de noordkant volledig tegen een bakstenen aanbouw (het oppervlak van deze muur is vrij onregelmatig en bevat nog bakstenen). Het dak is lichtjes gebogen en is maximum circa 120cm dik.

Aan de oostkant is een schuine deuropening (circa H. 175 x Br. 85 cm), met ernaast een verticale nis (H. 155 x Br. 61 x D. 61cm). Zowel naast de deuropening als naast deze verticale nis zijn hengsel en haken aanwezig.

Aan de zuidkant is een kijkgat aanwezig (H. 61 x Br. 64 x D. 115cm), schuingericht naar het zuidoosten. Zowel aan de W als aan de N-kant is een horizontale schietgleuf aanwezig, op een hoogte van circa 240 cm.

Binnenin bestaat de constructie uit 1 ruimte (circa H. 185 x L. 355 x Br. 240xm), met lichtjes gebogen plafond. Het beton is er eveneens tegen planken gegoten. In de ruimte zijn meerdere voederbakken voor dieren aangebracht, vooral onder de 2 schietgaten. Onder de 2 schietgaten bevinden zich eveneens verticale, smalle, halfronde uitsparingen. Naast de schietgleuf aan de noordkant is nog een grotere verticale, driehoekige uitsparing.

De muren en schietgaten bevatten nog houtrestanten. Aan de oostkant is een kleine, ronde opening in het plafond.