Gelegen op adres IJzerdijk 18, op 1200 meter ten oosten van de dorpskern van Nieuwkapelle. De woning is net achter, ten westen van de hogere IJzerdijk gelegen, in gaaf bewaard polderlandschap.

Historische beschrijving

Landhuis van Madame Tack, die tijdens de Eerste Wereldoorlog bekend raakt als Maman des soldats.

Marie-Thérèse Louisa Tack, geboren in 1836 in Nieuwkapelle en gestorven te Brussel in 1927, stamt af van de vooraanstaande familie Tack uit Nieuwkapelle. Na de dood in 1883 van haar man – de tot Belg genaturaliseerde Zwitserse edelman Franz Faverger de la Favarge – laat ze in Nieuwkapelle de zogenaamde Villa Marietta optrekken aan kilometerpaal 23 langs de IJzerdijk. Volgens andere bronnen zou het landhuis reeds vóór de dood van haar man, in 1879, opgetrokken zijn.

Als de oorlog in 1914 uitbreekt, is de douairière 78 jaar oud. Haar woonst fungeert als Etat-Major voor onder meer het Franse 89e Division Infanterie Territoriale tijdens de Slag bij Diksmuide (oktober-november 1914). Later zouden er ook Belgische hoofdkwartieren en commandoposten bij Villa Marietta ingericht worden.

De IJzerdijk wordt als stelling uitgebouwd met loopgraven en militaire versterkingen, als onderdeel van de Belgische eerste verdedigingslinie. Door de IJzer en overstroomde weilanden ten oosten van de IJzerdijk ligt Villa Marietta op meer dan een kilometer van de Duitse frontlinie verwijderd. Foto’s uit oorlogstijd tonen loopgraven en poserende militairen in de voortuin van het landhuis.

De woning, achter de IJzerdijk gelegen, is door haar lagere ligging ten opzichte van deze dijk enigszins beschut, maar zou niet volledig veilig blijken voor vijandelijke artillerie. Ondanks de vijandelijke beschietingen zou Madame Tack naar verluidt hardnekkig in haar landhuis blijven. Ze ontvangt er soldaten, officieren en veel hooggeplaatste personen, die hun naam achterlaten in haar gastenboek. Onder meer Koning Albert, Koningin Elisabeth, de Franse President Poincaré en vele andere personaliteiten gaan bij haar op visite.

Met haar ezeltje gaat ze naar verluidt regelmatig op pad. Ze zou met haar ezel voedsel en sigaretten uitdelen aan de militairen in de loopgraven of naar Lo of andere plaatsen trekken om inkopen te doen. Feit is dat ze in dagboeken van militairen als dusdanig vermeld wordt. Op een schilderij van de Belgische kunstenaar Allard l’Olivier uit 1917 wordt ze afgebeeld als de Maman des soldats in amazonezit op haar ezel. Op 20 juni 1916 ontvangt ze het Ridderkruis van de Orde van Leopold II.

Wanneer haar woning in april 1916 deels vernield raakt door vijandelijke beschietingen, wordt het hersteld door militairen en kan ze na twee dagen terugkeren. Wanneer de vijandelijke beschietingen in 1917 intensiever worden, vestigt ze zich in De Panne. Op een plannetje van de Belgische Eerste Legerdivisie van 15/12/1917, wordt onder meer Villa Marietta aangeduid als blijkbaar uitgekozen doelwit voor de vijandelijke artillerie.

Madame Tack sterft in 1927 te Brussel op 91-jarige leeftijd en wordt met militaire eer begraven op het kerkhof van Nieuwkapelle. Bij haar graf liggen de graven van haar dochter Mariette Faverger de la Faverge-Buyse en haar kleindochter Rose Buyse en Blanche Buyse.

Een vergelijking van fotomateriaal uit oorlogstijd, rond 1977 en hedendaagse foto’s leert het volgende. Foto’s uit oorlogstijd tonen dat er drie toegangen zijn aan de zuidelijke zijde (het rechtse deel zou bewoond zijn door Madame Tack). De typerende hogere hoekpartij met houten balkon verwijst ongetwijfeld naar een Zwitserse chalet, confer de Zwitserse afkomst van Franz Faverger de la Favarge. Op het zadeldak van deze hoekpartij is vermoedelijk een klokje te zien (deels te zien op de foto’s uit 1977, nu niet meer bewaard). Ook de typerende luiken en het opschrift "VILLA MARIETTA" onder de brede dakoverstek zijn op de foto’s uit oorlogstijd te zien. Bij de zijtoegang (oostelijke zijde) is cementrustiek aangebracht in de vorm van boomstammen. De dakkapellen aan straatzijde zijn naoorlogs (te zien op foto’s uit 1977).

De mate waarin de villa beschadigd raakt tijdens de oorlog is niet met zekerheid vastgesteld, maar vermoedelijk heeft het huis redelijk goed standgehouden, op een aantal inslagen na. Oorlogsfoto’s tonen in ieder geval (beperkte) inslagen op het dak en in de oostelijke muur. Bij de herstelling van deze oostelijke muur zijn hulzen van obussen ingewerkt, ongetwijfeld ter herinnering aan de oorlog.

Beschrijving

 Bakstenen landhuis met L-vormige plattegrond onder zadeldaken (zuidelijke zijde) en mansardedak (noordelijke zijde) met vernieuwde Vlaamse pannen en dakkapellen. Aan de zuidoostelijke hoek zit een hogere hoekpartij met houten balkon onder een brede dakoverstek met uitgewerkt windbord op korbelen.

Eén oorspronkelijke deuropening aan zuidelijke zijde is gedicht, evenals de deuropening aan oostelijke zijde. De oostelijke zijmuur is deels hersteld, met inwerking van hulzen van obussen. De muuropeningen zijn licht getoogd onder een streklaag. Het houtwerk met kruisindeling of kleine roedeverdeling is beschilderd. De vensteropeningen worden geflankeerd door luiken. Naderhand zijn nog bijgebouwen aan de noordelijke zijde toegevoegd, evenals een kleine aanbouw onder lessenaarsdak aan de noordoostelijke hoek.

Een deel van de oorspronkelijke interieurafwerking is bewaard, waaronder roosterwerk aan het plafond, (deels) het parket, de kleine wijnkelder met zwarte Boomse tegels, het keukentje met doorgeefkast en mogelijk ook de binnendeuren.