erfgoedobject

Tiendenpaal

bouwkundig element
ID
78624
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/78624

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Tiendenpaal
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Tiendenpaal
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Tiendenpaal
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Eén van de drie bewaarde paalstenen in Sint-Margriete op de grenslijn van de tiendrechten van de Sint-Baafsabdij en van het kapittel van Doornik. In de streek werden reeds in de 13de eeuw tiendgebieden afgebakend door de abdij van Sint-Baafs, door de Sint-Pietersabdij en door het kapittel van Doornik, namelijk kort na de afbakening van de parochiegrenzen in 1244 en 1249. De zuidwest-noordoost gerichte grens tussen de tienden van Sint-Baafs, Sint-Pieters en het kapittel van Doornik, tevens de parochiegrens tussen Sint-Jan-in-Eremo en de verdwenen parochie van Roeselare (nu Sint-Margriete), vormde later de gemeentegrens tussen Sint-Margriete en Sint-Jan-in-Eremo. In 1482 werden door de Sint-Baafsabdij vier palen geplaatst op de reeds in 1244 getrokken grens, één ervan is nu nog bewaard in de Sint-Margrietestraat. De paalsteen in Sint-Livinuspolder werd geplaatst in 1654 op de plaats waar ook in 1482 een paal geplaatst werd, naar aanleiding van het plaatsen van nieuwe grenspalen na de indijking van verschillende kleine polders in 1652 die het ontstaan gaven aan de Generale Vrije Polder. De paal is ook opgetekend op figuratieve kaarten uit de 18de eeuw, bijvoorbeeld een kaart van 1710 in het kerkarchief van Sint-Margriete en een kaart van de Jeronimuspolder in Waterland, waar vier paalstenen het tiendgebied van het Sint-Baafskapittel aangeven in 1736. De betreffende zandstenen paal is in totaal circa 1m50 hoog en is vrij goed bewaard gebleven. Hij is recent nog gereinigd in 1992-1996 en 2003. Bij het herplaatsten moet de paal evenwel gedraaid geweest zijn. Oorspronkelijk bevond het tiendgebied van Sint-Baafs zich ten noorden van de grens en dit van Doornik ten zuiden ervan. Heden staat op de zuidoostzijde van het kopstuk, de straatkant, de inscriptie SB, een andere zijde (noordoost) is door een verticale lijn in twee gedeeld met links de letters SB en rechts “Dor/nick”, aan de noordwestzijde leest men eveneens “Dor/nick” rechts van een verticale lijn.

  • Gemeentearchief Sint-Laureins, nummer 1.853.1.
  • Kadasterarchief Gent.
  • Rijksarchief Gent, Verzameling Kaarten en Plans.
  • AALBREGTSE M.A., Merkwaardige grenspalen en grensstenen, Oostburg, 1974, p. 9-11.
  • GOTTSCHALK M.K.E., Historische geografie van westelijk Zeeuws-Vlaanderen, deel I, 1955, deel II, 1958.
  • VERSTRAETE D., Over Sint-Margriete, het dorp dat dikwijls verhuisde, Historische verkenningen in het Meetjesland, Maldegem, 1982, p. 257-271.
  • VERSTRAETE D., Geteisterde dorpen in het noorden van het Meetjesland, Appeltjes van het Meetjesland 8, 1957, p. 77-107.
  • VERSTRAETE D., Een paalkwestie in de omgeving van Sint-Margriete, Appeltjes van het Meetjesland 16, 1965, p. 66-81.

Bron: BOGAERT C. & LANCLUS K. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Assenede, Eeklo, Kaprijke, Maldegem en Sint-Laureins, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 21n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Krekengebied Sint-Margriete en Sint-Jan-in-Eremo

  • Is deel van
    Sint-Margriete


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Tiendenpaal [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/78624 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.