De neogotische wegkapel werd gebouwd in 1871 door graaf Victor van den Steen de Jehay, sinds 1861 burgemeester en eigenaar van het kasteel van Uitbergen. Volgens de overlevering werd de kapel door de kasteelheer opgericht uit dank voor de genezing van zijn dochter en toegewijd aan de pestheilige Sint-Rochus.

Historiek

De neogotische wegkapel werd gebouwd in 1871 door graaf Victor van den Steen de Jehay, sinds 1861 burgemeester en eigenaar van het kasteel van Uitbergen. De stichtingsdatum is te vinden in de geveltop. De bouw werd kadastraal genoteerd in 1873, de mutatie werd in 1877 gelijktijdig met de rechttrekking van de Moleneindestraat opgetekend.

Volgens de overlevering werd de kapel door de kasteelheer opgericht na een pestepidemie uit dank voor de genezing van zijn dochter en daarom toegewijd aan de pestheilige Sint-Rochus. Archivalische bronnen maken echter geen gewag van een pestepidemie in die periode maar wel van de 'kropziekte' in 1864 (wellicht verwijzend naar de besmettelijke kroep of laryngitis difterica) die vooral kinderen trof. In 1866 werd Uitbergen ook geteisterd door de cholera-epidemie die in Vlaanderen en Nederland woedde en duizenden slachtoffers eiste. Of de enige dochter van graaf Victor van den Steen de Jehay, Marie-Hélène-Colette-Josephine-Ghislaine genas van één van deze epidemieën is niet te achterhalen. Ze overleed in 1872 op 20-jarige leeftijd, een jaar na haar moeder en vier jaar na haar jongste broertje Fernand.

De kasteeleigenaars bleven instaan voor het onderhoud van dit bedehuisje, zoals blijkt uit diverse rekeningen bewaard in het gemeentearchief. In 1991 werd de kapel, naar aanleiding van de viering van het 120-jarig bestaan door de gebuurte hersteld, gepaard gaand met de toevoeging van hardsteen aan de voorgevel. Op het moment van de bescherming (2014) was de kapel eigendom van de gemeente Berlare.

De Sint-Rochuskapel maakt tot op heden deel uit van een lokale volksdevotie. Jaarlijks wordt er gedurende negen dagen de noveen van de Heilige Rochus gebeden rond 16 augustus, de feestdag van de patroonheilige.

Beschrijving

De wegkapel op rechthoekige plattegrond is opgetrokken uit kleurrijk decoratief baksteenmetselwerk van rode en gesinterde baksteen met kruismotief geaccentueerd door gewitte en roodgetinte knipvoegen, onder een afdekkend leien zadeldak. De voorpuntgevel wordt afgelijnd door een hardstenen wimberg verrijkt met hogels, kruisbloem en topkruis met gelobde uiteinden. De flankerende ranke, overhoekse pilasters op hoge vernieuwde hardstenen sokkel eindigen op een naaldspits met hogels. De kapel wordt voorafgegaan door een uitwaaierend bordes in blauwe hardsteen van drie treden. De vernieuwde dubbele rechthoekige deur met offerbusgleuf is gevat in een brede spitsboogvormige omlijsting. In het boogveld staat het opschrift: "H./ ROCHUS/ BID VOOR ONS/ 1871". De blinde zijgevels zijn voorzien van spaarvelden en een getrapte daklijst op tandlijst. De oculus in achtergevel heeft gekleurd gestructureerd glas ter vervanging van vroeger glas in lood met afbeelding van Sint-Rochus.

Wat het interieur betreft is de kapel sober gepleisterd en witgeschilderd met een tongewelf. Op de grond ligt een charmante witte en blauwe cementtegelvloer met bloemmotiefje. Er staat een eenvoudige houten altaartafel op Ionische zuilen, met geschilderde initialen van de patroonheilige centraal in het opzetstuk. Er is ook een gepolychromeerd plaasteren beeld van de heilige Rochus in een beeldnis, afkomstig van Frankrijk en geplaatst in 1991 ter vervanging van het oorspronkelijke beeld dat gestolen werd, sokkel met opschrift "St Roch. p.p.n". Verder zijn er altaarkandelaars en kunstbloemen in porseleinen vazen onder stolp. De zijwanden zijn opgesmukt met plaasteren medaillons van het Heilig Hart van Jezus en Maria. Er staan twee bidstoelen.