Dorpskerk omgeven door zijn ovaal deels omhaagd kerkhof. Ingeplant aan de oostelijke straatzijde achter een heraangelegd pleintje met leilinden links en rechts van de kerkhoftoegang en parallel aan de kerkhofmuur.

Historiek

Over de vroegste geschiedenis is zeer weinig gekend. Oorspronkelijk vormden Uitbergen en Overmere één parochie met Uitbergen als moederkerk. De toewijzing aan Sint-Pieter wijst op een oude oorsprong. Het patronaat over de kerk behoorde sinds 1177 toe aan de Gentse Sint-Baafsabdij, nadien aan de bisschop van Gent. Uit een visitatieverslag van bisschop Van Eersel van 1762 blijkt dat de kerk in slechte staat was en de bisschop ging akkoord met de vernieuwing. In 1778 wijding van het nieuwe schip in Lodewijk XVI-stijl. Prentbriefkaarten van circa 1900 tonen deze kerk met toren, koor en één brede beuk van vijf traveeën voorzien van getoogde vensters en een Lodewijk XVI-portaal in de westgevel.

In 1899 begon pastoor Van de Maele samen met de familie Visart de Bocarmé, kasteelheer en burgemeester van Uitbergen, te ijveren voor een grotere kerk. In 1904 werd toegestaan de te kleine beuk af te breken en door een grotere te vervangen. Verplicht behoud en restauratie van de oude kruisingstoren en het gotische koor die door de Koninklijke Commissie als monument van de derde klasse erkend werden in 1905. Plan en bestek opgemaakt door architect Julius Goethals (Aalst) in 1904. De familie Visart de Bocarmé werden erkend als weldoener; daardoor werd toegestaan een eretribune voor hen op te richten. Aanbesteding op 5 maart 1906 aan aannemer Lodewijk Pérau (Ledeberg) gevolgd door aanvang van de werken op 22 juli 2006. Voorlopige inzegening van de kerk op 10 november 1907. Vanaf 1908 plaatsing van nieuw meubilair. Opgeleverd op 02.03.1909.

Herstellingswerken na oorlogsschade uitgevoerd onder leiding van architect P. Bourgeois (Gent) in 1951. Volledig herschilderd in 1971 waardoor het grootste deel van de neogotische polychromie verdween. Restauratiewerken aan het dak onder leiding van ingenieur-architect H. Van Sande in 1994 en buitenrestauratie onder leiding van architect Ph. Pauwels (Kortrijk) vanaf 2003.

Beschrijving

Huidige deels neogotische en gotische kerk met behouden vierkante romaanse torenbasis vermoedelijk opklimmend tot de 11de-12de eeuw en een achthoekige klokkenkamer uit de 13de of begin 14de eeuw. Het koor, opgetrokken uit grote blokken Lediaanse kalkzandsteen dateert men 14de-15de eeuw. Neogotisch schip, transept, sacristie en berging van 1904-1908.

De plattegrond ontvouwt een driebeukig schip van vier traveeën met uitspringend portaal, rechts geflankeerd door een ronde traptoren. Recht afgesloten transeptarmen van twee traveeën, koor van één travee voorafgegaan door vroegere kruising met toren op vierkante basis, en met vijfzijdige koorsluiting; recht afgesloten zijkoren van één travee. Een sacristie en de vroegere eretribune van de kasteelheren flankeren het koor. Opgetrokken uit gele baksteen (Zandvoorde) met verwerking van zandsteen voor plint, dekstenen, waterlijsten, vensteromlijstingen en traceringen, Lediaanse kalkzandsteen voor het gotische koor en bakstenen toren. Afdekkende leien zadel- en lessenaarsdaken en hoge ingesnoerde achtzijdige naaldspits boven de toren. Westgevel met hoge puntgevel op schouderstukken en bekronend kruis, gestut door zware versneden hoeksteunberen. Centrale korfboogpoort in geprofileerde omlijsting onder waterlijst. Flankerende smalle spitsboogvenstertjes met drielobtracering. Omlopende waterlijst en hoog spitboogvormig bovenlicht met drieledige neogotische tracering. Erboven smal venstertje en uurwerk. Rechts, aanleunende ronde traptoren met deur aan de zuidzijde, onder leien kegeldak. Terugwijkende zijbeuken met spitsboogvenster en aflijnende versneden steunberen. Noord- en zuidgevel geritmeerd door steunberen en spitsboogvensters met tweeledige neogotische tracering; ronde oculi met tracering als bovenlichten. Transeptarmen gestut door steunberen en afgewerkt door puntgevels op schouderstukken. Gelijkaardig drieledig spitsboogvenster onder omlopende waterlijst. Smal venstertje in de top en oculi in de zijgevels van het transept. Oude kruisingstoren op vierkante basis met achthoekige klokkenkamer voorzien van licht spitsboogvormige galmgaten met geprofileerde bakstenen dagkanten. Overgang van vierkante naar achtzijdige geleding door middel van afgeschuinde driehoeken bekleed met natuursteen.

Tegen de oude kruisingstoren aangebouwde nieuwe zijkoren onder afzonderlijke zadeldaken en afgewerkt met een puntgevel. Tegen het zuidelijke zijkoor aangebouwde sacristie op kelder met getraliede vensters. Zware steunberen op de hoeken. Voorzien van een getralied drielicht en twee vensters in de oostgevel. Toegangsdeur op de verhoogde begane grond tussen sacristie en koor, met lateiconsooltjes en bolkozijnen bovenlicht. Tegen het noordelijke zijkoor aangebouwde vroegere tribune voor de kasteelheren. Hoogkoor gestut door zware versneden steunberen en doorbroken door vijf hoge spitsboogvensters met tweeledige gotische tracering. Omlopende waterlijst en steigergaten gedicht met roostertjes onder de hanggoot.

Interieur

Gepleisterd en heden witgeschilderd interieur. Brede middenbeuk en smalle zijbeuken gescheiden door spitsboogarcaden op gedrongen natuurstenen zuilen met lijstkapiteel op achthoekige sokkel. Overwelving met kruisribgewelven rustend op consooltjes. Gewelfvlakken van gele baksteen afgelijnd door gesinterde bakstenen en ribben van natuursteen, rond de sleutel verrijkt met een polychrome beschildering. Gelijkaardig gewelf met oostelijk klokkengat in de oude toren. Koor met gepleisterd en witgeschilderd straalgewelf met dezelfde polychromie rond de sleutel. Spitsboogvensters met drie figuratieve glas-in-loodramen van J. Casier, geplaatst in 1911.

Mobilair

Beeldhouwwerk: vier beelden op barokke sokkels met opschrift: Heilige Antonius abt met varken, 17de eeuw, moderne polychromie, hout; Heilige Godelieve, 17de of 18de eeuw, moderne polychromie, hout; Heilige Petrus, 17de eeuw(?), moderne polychromie, steen(?); Heilige Anna en Maria, 17de eeuw(?), moderne polychromie, steen. Neogotische gepolychromeerde gipsen beelden van het Heilig Hart van Jezus, Heilig Hart van Maria, Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen, Heilige Theresia, Heilige Rita, Heilige Jozef met Kindje Jezus, Heilige Franciscus Xaverius, Heilige Antonius van Padua.

Hoofdaltaar met retabel door Aloïs De Beule (Gent) van 1912, (kopie van het aanvankelijke altaar van 1910 vernield door brand op wereldtentoonstelling van Brussel in 1910); scènes uit het leven van Heilige Petrus: De Wonderbare visvangst, Jezus overhandigt Heilige Petrus de sleutels, een engel bevrijdt Petrus uit de gevangenis en de Kruisiging van Heilige Petrus; tabernakel met symbolen van de evangelisten, neogotisch, vergulde eik met koperen ciborium door L. Geeraert, stenen altaartafel; noordelijk zijaltaar toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, neogotisch retabel met beeld door E. Van den Eynde, eik, gepolychromeerd, stenen altaartafel, 1909; zuidelijk zijaltaar toegewijd aan Heilige Antonius Abt, neogotisch retabel met beeld van Antonius met varken door E. Van den Eynde, eik, gepolychromeerd, altaartafel in wit natuursteen, 1909; huidig altaar met hergebruikte balustrade van de tribune van de familie Visart de Bocarmé, ontworpen door architect Jules Goethals in 1907 en uitgevoerd door L. Pérau in 1909. Koorbanken, neogotisch, eik, 1911 door E. Van den Eynde (Gent). Communiebank, gesmeed ijzer en koper, 1908, ontwerp van E. Van den Eynde (Gent) uitgevoerd door Ed. De Vooght (Brugge). Preekstoel, neogotisch, eik, 1908, door van E. Van den Eynde (Gent), panelen op kuip met voorstelling van taferelen uit het leven van Jezus. Biechtstoelen, neogotisch, eik, door van E. Van den Eynde, 1910. Orgel van 1880 door Petrus Vereecken (Gijzegem) ter vervanging van het orgel van 1832 door Fr. Loret (Dendermonde), orgelkast met opschrift: "Dono dedit/ C.L. Verbeke", "Laudate Dominum/ in organo", "anno", "1880". Doopvont, gemarmerde houten voet en koperen deksel, voorheen in noordwesthoek, afgesloten door een fraai ijzeren hekwerk. Kruisweg, neogotisch, gepolychromeerd plaaster in hoogreliëf, van 1909 door Aloïs De Beule.