Eetcafé "D'Oude Speye", voorheen "Tijl Uilenspiegel", hoekpand minimaal opklimmend tot de 18de eeuw met mogelijk oudere kern. Voormalig sashuis of huis van de speihouder of sluismeester, vanaf de 17de eeuw zogenaamd "Klein Stadhuis", en gelegen schuin tegenover het stadhuis op de Markt. Oorspronkelijk gelegen naast de middeleeuwse sluis in de Reie, herbouwd in de 14de eeuw en afgebroken in 1771, en schuin tegenover de Speiebrug, volgens kaarten van Marcus Gerards (1562) en A. Sanderus (1641-1644) en het door middel van donkere basaltkeien gemarkeerde grondpatroon van de Speie in het wegdek. Het pand wordt verbouwd in 1904 waarbij onder meer de bordestrap aan de straatzijde (nog aangeduid op primitief kadasterplan van 1834) en de oude vensters verdwijnen.
Enkelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder gemansardeerd schilddak (leien; Vlaamse pannen). Witgeschilderde, gecementeerde en van schijnvoegen voorziene lijstgevel op hoge zwartgecementeerde plint; gekalkte en verankerde zijgevel. Geprofileerde en geschilderde houten kroonlijst op consoles. Arduinen onderdorpels (geschilderd); doorlopend in tweede bouwlaag. Sporen van verdwenen opschrift in tweede bouwlaag. Segmentbogige muuropeningen; T-ramen en grote roedeverdeling op begane grond. Rechtertravee met deels beglaasde nieuwe deur. Zijgevel met beluikt keldervenster. Arduinen trap (drie treden). Haaks geplaatst bijgebouw en aansluitende bakstenen muur in de Speistraat. Volgens L. Devliegher achtergedeelte voorzien van kelder met tongewelf. Interieur met enkele bewaarde balken met baksleutels en stenen consoles. Mansardekap van circa 1772.
DEVLIEGHER L., Damme, in Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, deel 5, Tielt, 1971, p. 162.
RAU J., Het Damme van toen en omgeving. Brugge, 1981, p. 39.
VAN POUCKE G., Archiefbeelden Damme, v.z.w. 't Zwin Rechteroever Grondgebied Damme, Gloucestershire, 2003, p. 90, 92.
Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Damme, Deel I: Stad Damme, Deelgemeenten Hoeke, Lapscheure en Moerkerke, Deel II: Deelgemeenten Oostkerke, Sijsele en Vivenkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL17, onuitgegeven werkdocumenten. Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)