erfgoedobject

Site Ten Doele en omgeving

archeologisch / landschappelijk element
ID
78924
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/78924

Juridische gevolgen

  • omvat de aanduiding als beschermd cultuurhistorisch landschap Site Ten Doele
    Deze bescherming is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als vastgesteld bouwkundig erfgoed Mottesite Ten Doele
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Dit landschapselement bestaat uit een graslandkern met centraal gelegen, goed bewaarde mottesite van Ten Doele gelegen in Hoeke tussen de Zwinnevaart en de Kalsijdeader.

Ten zuiden van de Ten Doelestraat ligt de gelijknamige archeologische site van Ten Doele. Het betreft een kunstmatige ophoging van vier meter hoog en met een diameter van circa 60 meter en omgeven door een duidelijke grachtenstructuur. De precieze functie van de heuvel is tot nog toe onduidelijk maar kan als motteheuvel geïnterpreteerd worden. De kenmerken van een motte zijn aanwezig: een ovale ophoging, omringd door een gracht. Ook de archeologische vondsten van ceramiek uit de volle middeleeuwen ondersteunen deze hypothese. De heuvel werd vermoedelijk gecreëerd tijdens de vroege middeleeuwen en werd later nog twee maal opgehoogd. Een licht verheven terrein ten zuid(oost)en van de heuvel, kan het relict zijn van een neerhof. Een motte was vaak een militair bouwwerk verbonden met de hogere sociale stand. In de weilanden rond de motte zijn kleine grachten herkenbaar in het microreliëf die vermoedelijk gegraven zijn voor de ontvening van dit gebied. De mottesite vormt het centrum voor deze historische percelering zodat er mogelijk een verband is tussen de misschien 11de-12de-eeuwse motte en de sporen van uitveningen die hier werden aangetroffen. Er zijn tot nu toe geen historische bronnen die bewoning op Ten Doele vermelden, wat er zou op kunnen wijzen dat de site voor of bij het begin van de late middeleeuwen verlaten werd. De heuvel deed later ook dienst als vluchteiland voor het vee wanneer het toenmalige schorrengebied van de polders overstroomde tijdens stormvloeden.

Op de 18de-eeuwse Ferrariskaart maakt deze site deel uit van de landbouwgronden tussen Westkapelle en Oostkerke en ten westen van de 'Swijne Brugghe Vaert'. In het gebied liggen twee geïsoleerde hoeves omgeven door graslanden maar de motteheuvel wordt niet afgebeeld. In de 19de eeuw is hier sprake van één boerderij met een concentratie aan graslanden ingesloten tussen de 'Oud Zwijn Vaert' in het oosten, de verbindingsweg Westkapelle-Oostkerke in het westen en een afwateringsloot in het noorden. Centraal in het graslandperceel ligt de motteheuvel. Een netwerk van rechte slootjes staat in verbinding met de vaart en regelt de waterhuishouding. Langs een losweg die tot in de graslanden leidt, de latere Ten Doelestraat, worden in de loop van de 20ste eeuw nog twee boerderijen opgericht en verder uitgebouwd. De losweg wordt verhard in functie van een betere toegankelijkheid voor de landbouwbedrijven.

Het grondgebruik is tot vandaag ongewijzigd gebleven. De motte wordt omringd door een gordel van weiland en enkele akkerlanden. In dit vlakke polderlandschap springt de motteheuvel sterk in het oog. Van op de Oostkerkestraat zijn er open zichten op de uitgestrekte landbouwgronden, de boerderijen en de motteheuvel. Deze site is zeer goed bewaard omdat ze onder weiland ligt en zo beschermd wordt tegen intensieve landbouwbewerking. Veel gelijkaardige sites in de polder zijn reeds verdwenen door bewerking of door erosie tijdens overstromingen.

  • Ferrariskaart 1771-1778: Carte de cabinet des Pays-Bas autrichiens levée à l'initiative du comte de Ferraris, 1771-1778, schaal 1:11.520, originelen berusten bij de Koninklijke Bibliotheek, Kaarten en plans, Ms. IV 5.627.
  • Topokaart 1860-1873: Topografische kaart van België, eerste basiskaart, terreinopnames 1860-1873, uitgegeven door het Krijgsdepot tussen 1865-1880, schaal 1:20.000, originelen in het Nationaal Geografisch Instituut.
  • Topokaart 1949-1970: Topografische kaart van België, tweede basiskaart, eerste uitgave, terreinopnames 1949-1969, schaal 1:25.000, originelen berusten bij het Nationaal Geografisch Instituut.

Auteurs: Verdurmen, Inge
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Ten Doele

  • Is deel van
    Oostkerke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Site Ten Doele en omgeving [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/78924 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.