Gelegen langs de 7de Artilleriestraat, op het kruispunt met de 4de Liniestraat, op de hoek van het kerkhof rond de kerk van Houthulst. In de onmiddellijke omgeving staan er nog diverse oorlogsgedenktekens.

Historische achtergrond

Deze gedenksteen en de straatnaam '7de Artilleriestraat' herinneren aan de artilleriesteun van het 1ste, 7de en 13de Artillerieregiment, onder meer bij de definitieve herovering van het Bos van Houthulst op 28 september 1918.

Voor het Eindoffensief werd de Legergroep Vlaanderen gevormd. De eerste fase was de inname van de Vlaamse heuvelkam van 28 september tot 4 oktober. Na een hevig bombardement, in de morgen van 28 september, konden de geallieerde troepen reeds de eerste Duitse stellingen veroveren.

Het Bos van Houthulst was vanaf midden oktober 1914 door de Duitsers bezet geweest. De Duitsers bouwden het Vrijbos uit tot een goed gecamoufleerd depot. In het bos werden tal van depots voor materialen, munitie en allerhande voorraden ingericht. Een netwerk van spoorlijnen, emplacementen en smalspoorbaantjes doorkruiste het bos. Begraafplaatsen werden in het bos aangelegd, net zoals oefenterreinen en schietstanden en observatieposten. Tot 1917 leek het bos een relatief veilig oord te zijn, zeker in vergelijking met de loopgraven aan het front. Maar vanaf 1917 zou het bos door de vijandelijke artillerie omgetoverd worden in een 'vulkanisch maanlandschap'.

Om het bos te kunnen verdedigen, werden vanaf 1917 Riegels uitgebouwd: dit waren dwarsverbindingen (oost west gericht) tussen de hoofdstellingen die min of meer van het noorden naar het zuiden liepen. Geholpen met de betonnen versterkingen die her en der in en rond het bos opgetrokken werden, moesten de manschappen de 'vesting' voldoende kunnen verdedigen.

Voor het geallieerde Eindoffensief werd het beruchte Bos van Houthulst beschouwd als een cruciaal punt. De verovering ervan was de verantwoordelijkheid van de Groepering Noord van de Legergroep Vlaanderen, die stond opgesteld tussen Mangelare en Blankaartvijver. Het bos zelf moest meer bepaald veroverd worden door de 7de Infanteriedivisie, bestaande uit het 4de, het 23ste en het 24ste Linieregiment, onder leiding van Generaal-Majoor Van Acker. Deze divisie stond bekend als een Vlaamsgezinde divisie en de 'eer' om deze vesting te veroveren, werd door sommigen dan ook eerder als een 'straf' beschouwd. Op 28 september kon het 4de Linieregiment doordringen in het zuiden van het bos, het 23ste frontaal in het hart en het 24ste in het noorden. Even na de middag was het beruchte woud veroverd. Uitbundige felicitaties konden in ontvangst worden genomen. Velen hadden echter het leven gelaten en er volgde nog een bloedige namiddag, voornamelijk omdat de artillerie niet meer kon volgen.

Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog was van het oorspronkelijke 4000 ha grote Bos van Houthulst nog slechts ¼ over. Er stonden vijf à zes 'kasteeltjes'. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd nog eens 9/10 van de resterende 1000 ha verwoest. De verwoestingen waren zo groot dat alle bomen geveld moesten worden. Tijdens de jaren 1920-1922 werd het bos ontmijnd en slechts voor een deel herbebost. Vandaag telt het bos nog 370 ha, verdeeld over kleinere bosjes. Van de kasteeltjes werden er na de oorlog maar een paar herbouwd.

Kenmerken

Op een driezijdig bakstenen podium, opzij afgezet met enkele roodbakstenen muurtjes bedekt met hardstenen platen staat achteraan een rechtopstaande gedenksteen uit hardsteen uit drie panelen opgebouwd met lagere zijpanelen, die een stompe hoek vormen met het middenpaneel.

Op het linkerpaneel: '1A Antwerpen Yzer Klerken Kortemark'. Op het middenpaneel: het kenteken van de artillerie (gekroond kenteken van gekruiste kanonnen met een brandende bom en de tekst 'Regis ultima Ratio'), '7A Pro Patria', 'Antwerpen IJzer Bos van Houthulst 1914-1918'. Op het rechterpaneel: '13A Klerken Kortemark'. Alles werd in brons uitgevoerd.

H. 227 cm x Br. 756 cm x D. 305 cm

• BACCARNE R., STEEN J. 2002: Van het Vrijbos tot Roeselare. Eindoffensief 1918, s.l.
• JACOBS M. 1996: Zij, die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, deel 2, Brugge.