Gedenkzuil voor de 4de, 23ste, 24ste Linie, 7de Artillerie- en 7de Genieregiment, herinnerend aan het eindoffensief van 28 september 1918 ("Bos van Houthulst"). Ontwerp van architect Jos Vander Schaeghe (Brugge) en diens medewerker Hon. Levecque, uitvoering in hardsteen door H. Delfosse (Ecaussines), zie gesigneerd. Ingehuldigd op 11 september 1949.

Vierkante, naar boven toe versmallende zuil op platform. De zuil is bekroond met een helm, en een palm- en lauwerkroon.
Vlakreliëf aan de voorzijde: kruis, opschriften "1914-1918", "DE OVERLEVENDEN VAN HET 4DE EN 24STE LINIEREGIMENT AAN HUN GLORIERIJKE DODEN 11.9.49" (idem aan de achterzijde, tekst in het Frans). Vlakreliëf aan de rechter zijde: "HET BOS VAN HOUTHULST WERD VEROVERD DOOR DE 4 DE 23 STE EN 24 STE LINIEREGIMENTEN 7 DE ART EN HET 7 DE RG VAN DE GENIE" (vertaling aan linker zijde).

Gelegen op het rondpunt van de 7de-Artilleriestraat, de 23ste-Liniestraat en de 7de-Geniestraat, op de hoek vóór het kerkhof, ten noordoosten van de kerk. 

Historische achtergrond

De oprichting of onthulling van deze gedenksteen dateert van 11 september 1949. Ze herinnert, samen met andere gedenktekens, aan het eindoffensief in het najaar van 1918.

Voor het Eindoffensief werd de Legergroep Vlaanderen gevormd. De eerste fase was de inname van de Vlaamse heuvelkam van 28 september tot 4 oktober. Na een hevig bombardement, in de morgen van 28 september, konden de geallieerde troepen reeds de eerste Duitse stellingen veroveren.

Het Bos van Houthulst was vanaf midden oktober 1914 door de Duitsers bezet geweest. De Duitsers bouwden het Vrijbos uit tot een goed gecamoufleerd depot. In het bos werden tal van depots voor materialen, munitie en allerhande voorraden ingericht. Een netwerk van spoorlijnen, emplacementen en smalspoorbaantjes doorkruiste het bos. Begraafplaatsen werden in het bos aangelegd, net zoals oefenterreinen en schietstanden en observatieposten. Tot 1917 leek het bos een relatief veilig oord te zijn, zeker in vergelijking met de loopgraven aan het front. Maar vanaf 1917 zou het bos door de vijandelijke artillerie omgetoverd worden in een 'vulkanisch maanlandschap'.

Om het bos te kunnen verdedigen, werden vanaf 1917 Riegels uitgebouwd: dit waren dwarsverbindingen (oost west gericht) tussen de hoofdstellingen die min of meer van het noorden naar het zuiden liepen. Geholpen met de betonnen versterkingen die her en der in en rond het bos opgetrokken werden, moesten de manschappen de 'vesting' voldoende kunnen verdedigen.

Voor het geallieerde Eindoffensief werd het beruchte Bos van Houthulst beschouwd als een cruciaal punt. De verovering ervan was de verantwoordelijkheid van de Groepering Noord van de Legergroep Vlaanderen, die stond opgesteld tussen Mangelare en Blankaartvijver. Het bos zelf moest meer bepaald veroverd worden door de 7de Infanteriedivisie, bestaande uit het 4de, het 23ste en het 24ste Linieregiment, onder leiding van Generaal-Majoor Van Acker. Deze divisie stond bekend als een Vlaamsgezinde divisie en de 'eer' om deze vesting te veroveren, werd door sommigen dan ook eerder als een 'straf' beschouwd. Op 28 september kon het 4de Linieregiment doordringen in het zuiden van het bos, het 23ste frontaal in het hart en het 24ste in het noorden. Even na de middag was het beruchte woud veroverd. Uitbundige felicitaties konden in ontvangst worden genomen. Velen hadden echter het leven gelaten en er volgde nog een bloedige namiddag, voornamelijk omdat de artillerie niet meer kon volgen.

Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog was van het oorspronkelijke 4000 ha grote Bos van Houthulst nog slechts ¼ over. Er stonden vijf à zes 'kasteeltjes'. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd nog eens 9/10 van de resterende 1000 ha verwoest. De verwoestingen waren zo groot dat alle bomen geveld moesten worden. Tijdens de jaren 1920-1922 werd het bos ontmijnd en slechts voor een deel herbebost. Vandaag telt het bos nog 370 ha, verdeeld over kleinere bosjes. Van de kasteeltjes werden er na de oorlog maar een paar herbouwd.

Beschrijving

Op een platform met één trede, in een speciaal daartoe aangelegd perk, staat een tweedelige sokkel met daarop een zware naar boven toe licht versmallende vierkante zuil, bekroond met een helm en een palm- en lauwerkroon. Alles is uitgevoerd in hardsteen.

In vlakreliëf op de voorkant: kruis; '1914-1918', 'De overlevenden van het 4de en 24ste Linieregiment aan hun glorierijke doden 11.9.49'. Op de rechterkant: 'Het bos van Houthulst werd veroverd door de 4de 23ste en 24ste Linieregimenten 7de Arte en het 7de Rgt van de Genie'. Op de achterkant: kruis, '1914-1918', 'Les survivants des 4e et 24e de Ligne aux morts glorieux 11.9.49'. Op de linkerkant: 'La forêt d'Houthulst fut conquise le 28-9-18 par les 4e 23e et 24e de Ligne le 7e d'Artillerie et le 7e Génie'. Alles in reliëf, in hoofdletters.

H. 267,5 cm x Br. 300,5 cm x D. 302 cm

Uitvoering: Jos Vander Schaeghe, Architect, Brugge (gesigneerd); Hon. Levecque, medewerker (gesigneerd); H. Delfosse, Ecaussinnes (gesigneerd) (moeilijk leesbaar).