De betonnen fundering van het kanon van de Predikboom ligt achter de boerderij op adres Steenstraat 38, ten noorden van de dorpskern van Klerken, net op de grens met de gemeente Diksmuide. De site ligt op de rug van Westrozebeke.

Historische beschrijving

Betonnen bedding voor Duits 38cm geschut uit de Eerste Wereldoorlog.

Kanonnen voor projectielen van 38cm, geproduceerd in de befaamde Krupp-fabrieken, zijn in oorsprong bedoeld om geplaatst te worden op grote Duitse slagschepen (klasse Bayern). Begin 1914 worden de eerste kanonnen voor 38cm springgranaten uitgetest, in augustus 1914 zouden de eerste kanonnen klaar zijn. De productie van de slagschepen loopt echter grote vertraging op. Mits enkele aanpassingen aan de (betonnen) platformen blijken deze kanonnen ook inzetbaar op het landfront.

In februari 1915 vinden de eerste beschietingen door een 38cm kanon in Frankrijk plaats, in de omgeving van Verdun. Vervolgens wordt een 38cm kanon in gebruik genomen nabij herberg De Predikboom in Klerken.

De Predikboom is wellicht uitgekozen als locatie omdat steden als Duinkerke, Poperinge en Veurne van hieruit bestookt kunnen worden.

Het kanon van De Predikboom is voor het eerst actief op 26 april 1915, vier dagen na de Duitse gasaanval bij Steenstrate (Tweede Slag bij Ieper). Die dag worden Poperinge, Bergues en Duinkerke getroffen. Ook de volgende dagen zouden Poperinge, Duinkerke en andere plaatsen in Noord-Frankrijk getroffen worden, met heel wat schade en menselijk leed tot gevolg. Zo zouden 16 granaten op Duinkerke op 29 april 1915 voor 26 doden en 61 gewonden zorgen.

De geallieerde legerleiding weet aanvankelijk niet van waar de granaten afkomstig zijn. Wanneer Poperinge eind april 1915 verschillende voltreffers te verwerken krijgt, doet het gerucht de ronde dat de projectielen afgeschoten zijn vanuit de Sint-Sixtusabdij. Deze roddel zet de Franse legerleiding er toe aan om de abdij te omsingelen en iedereen te identificeren. Er worden noch kanonnen, noch mogelijke kanonniers of spionnen gevonden.

Uiteindelijk weten de geallieerden het kanon te lokaliseren. Vanaf 8 mei beantwoorden Franse tegenbatterijen bij Koksijde het Duitse kanonvuur. Op 11 mei lijkt het Duits kanon bij de Predikboom uitgeschakeld te zijn.

Op 22 juni 1915, 42 dagen later, worden opnieuw schoten vanaf De Predikboom afgevuurd, onder meer op Veurne (waar vier mannen van de genie gedood worden en meer dan tien anderen zwaar gewond raken), Duinkerke (een veertigtal doden), Cassel, Winnoksbergen, Hondschoote en Leisele. Na een tien uur durende Franse beschieting wordt de batterij bij de Predikboom een tweede keer uitgeschakeld.

Op 9 augustus 1915 slagen de Duitsers erin hun kanon terug aan de praat te krijgen en worden plaatsen in Noord-Frankrijk onder vuur genomen. Twee dagen later wordt het geschut gebombardeerd door geallieerde vliegtuigen. Dit zou het definitieve einde betekenen van het 38cm kanon bij De Predikboom.

Ook de daaropvolgende maanden wordt de site regelmatig onder vuur genomen, om te vermijden dat het kanon terug in werking zou treden. Door deze beschietingen muteert de omgeving van de bedding in een waar maanlandschap. Zo wordt in oktober 1916 een hernieuwde Duitse activiteit bij De Predikboom waargenomen, waarop de geallieerden meteen reageren. Mogelijk willen de Duitsers de aandacht van de geallieerden afleiden van het nieuwe en nog zwaardere kanon dat ze aan het oprichten zijn bij De Leugenboom, bij het Stokerijbos van Koekelare. Dit kanon van De Leugenboom wordt op 7 mei 1917 voor het eerst door een Belgisch verkenningsvliegtuig waargenomen. Het zou actief zijn tussen 17 juli en 16 oktober 1917.

Ondertussen is men begonnen met het zoeken naar een meer economische manier om een dergelijke kanon met bijhorende infrastructuur uit te bouwen, door gebruik te maken van een verplaatsbaar kanon. Zo produceert Krupp begin 1916 kanonplatformen in staal, die een eenvoudiger montage en demontage toelaten, waardoor de kanonnen op meer locaties ingezet kunnen worden. Ook het bereik van de kanonnen wordt verbeterd. In Vlaanderen worden de batterijen Deutschland bij Bredene en Pommern bij De Leugenboom te Koekelare uitgebouwd met deze vernieuwde 38cm kanonnen.

Er is geen beeldmateriaal teruggevonden van de geschutbedding van De Predikboom met de bijhorende militaire infrastructuur, op het moment dat het kanon nog actief is. Het teruggevonden beeldmateriaal dateert uit de periode dat de bedding en zijn omgeving zwaar vernield is, waardoor de interpretatie van de structuren moeilijk is.

Er loopt een spoorlijn, bijna parallel met de Steenstraat, die op het uiteinde vertakt in drie lijnen. Ten noorden en zuiden van de geschutbedding staan telkens drie bunkers. Twee ervan dienen vermoedelijk voor de opslag van de 38cm projectielen (ten noorden van de geschutbedding), één voor de opslag van de hulzen en hun lading (ten zuiden van de bedding). Eén bunker dient voor de vuurleiding (wellicht de meest zuidoostelijke bunker). De twee overige bunkers fungeren waarschijnlijk als onderkomen voor de manschappen. Een zevende bunker, die bijna tegen de Steenstraat gesitueerd is en vermoedelijk via een spoor met de geschutbedding verbonden is, is wellicht een grote munitiebunker. Er is nog een loopgraaf, die op twee plaatsen ontdubbelt, om het kanon te kunnen bereiken. Een korte aftakking van deze loopgraaf ten noordoosten van de geschutbedding loopt naar een langwerpige ovaalstructuur. Mogelijk vormt deze ovaalvorm een luchtafweerpost.

Beschrijving

Betonnen geschutbedding. Het betreft een bijna ronde, betonnen structuur waaruit op regelmatige afstand ijzeren staven steken. De geschutbedding is gevuld met water, waardoor de bodem van de bedding niet waargenomen kan worden.

Ter hoogte van nummer 38, betonnen fundering van Duits kanon van de Eerste Wereldoorlog op het gehucht "Predikboom", achter de herberg "In de Predikboom". Restanten van betonnen ronde geschutsbedding waarop het kanon van de "Predikboom" stond.

Met dit zogenaamde ‘reuzenkanon’ van 38 cm bestookten de Duitsers eind april 1915 Poperinge en Duinkerke (Noord-Frankrijk). Evenwijdig met de Steenstraat legden de Duitsers een spoorlijn aan, als aftakking van de spoorlijn Gent-Adinkerke. Deze spoorlijn splitste zich ter hoogte van het kanon in drie op. Rond de batterij bevonden zich diverse betonnen constructies. Het gecamoufleerde kanon werd meermaals getroffen door vijandelijke artillerie, waardoor het landschap er rond veranderde in een kraterlandschap. In mei 1915 werd het kanon het zwijgen opgelegd door een Frans kanon vanuit Koksijde. Op 22 juni van dat jaar kon het kanon opnieuw Veurne, Duinkerke (hier vallen een veertigtal doden), Cassel, Sint-Winoksbergen, Hondschoote en Leisele onder vuur nemen. Toch konden de Fransen het kanon opnieuw stilleggen tot 9 augustus 1915. Nadat het kanon twee dagen later bestookt werd met vliegtuigbommen, konden de Duitsers het niet meer activeren. In 1916 startten de Duitsers met de bouw van een ander 'reuzenkanon' op het gehucht "Leugenboom" te Koekelare.

Locatie

Gelegen langs de Steenstraat, achter boerderij nummer 38, op circa 1100m ten noorden van Klerken, in heuvelachtig, landelijk gebied.

Historische achtergrond

Op 26 april 1915 werd de stad Poperinge bestookt met granaten van 38cm. Ook de volgende dag kreeg de stad het zwaar te verduren. Het gerucht deed de ronde dat de projectielen afgeschoten werden vanuit de Sint-Sixtusabdij, een roddel die de Franse legerleiding er toe aanzette om de abdij te omsingelen en iedereen te identificeren. Er werden noch kanonnen, noch mogelijke kanonniers of spionnen gevonden.

Ook de Noord-Franse stad Duinkerken kreeg eind april 1915 heel wat granaten te verwerken.

Uiteindelijk kwamen de geallieerden er achter dat de granaten afkomstig waren van een groot Duits kanon, achter de herberg 'In de Predikboom'. Er was een spoorlijn aangelegd, een aftakking van de spoorlijn Gent-Adinkerke, die ongeveer evenwijdig liep met de Steenstraat en zich vlakbij het kanon over 3 spoorlijnen uitsplitste. Rondom de batterij waren diverse betonnen constructies opgetrokken (opslagplaatsen, schuilplaatsen,… ). Het kanon was gecamoufleerd, maar toch wist de vijandelijke artillerie hem meermaals het zwijgen op te leggen. Bijgevolg muteerde het landschap rondom de geschutstelling in een waar kraterlandschap.

Tussen 26 april en 11 mei 1915 zou het kanon van de Predikboom 120 projectielen afgevuurd hebben. Vanaf 8 mei reageerde de Franse artillerie onophoudelijk met een kanon dat ze te Koksijde geïnstalleerd had. Ze slaagden erin het Duitse reuzenkanon lam te leggen.

Op 22 juni nam het beruchte kanon onder meer Veurne, Duinkerken, Cassel, Winnoksbergen, Hondschote en zelfs Leisele onder vuur. In Duinkerken vielen die 22ste juni een 40-tal doden. De Franse artillerie slaagde er opnieuw in de dodelijke activiteiten van het kanon te fnuiken, na 10 uur intense bombardementen.

Op 9 augustus konden de Duitsers hun kanon terug aan de praat krijgen, maar 2 dagen later werd het kanon met vliegtuigbommen bestookt. Nadien was het kanon van de Predikboom nauwelijks nog actief. Om te vermijden dat het kanon hersteld zou worden, namen de geallieerden de standplaats de volgende maanden geregeld onder vuur.

In 1916 waren de Duitsers gestart met de bouw van een ander reuzenkanon, nu ten N van Koekelare. Dit kanon van de 'Leugenboom' werd voor het eerst op 7 mei 1917 door een Belgisch verkenningsvliegtuig waargenomen. Het kanon zou actief geweest zijn tussen 17 juli en 16 oktober 1917.

Beschrijving

Restanten van de betonnen ronde geschutsbedding, waarop ooit het kanon van de Predikboom stond. De put is nu een vijver geworden.